ចលាចលក្នុងសង្គមពីឆ្នាំ១៩៧០ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ បានធ្វើឱ្យសហគមន៍នីមួយៗដែលធ្លាប់រឹងមាំតាំងពីយូរមក មានការបែកបាក់ ឬព្រាត់ប្រាសគ្នា ហើយនៅពេលដែលចំនួនប្រជាជនចិនបានធ្លាក់ចុះជាច្រើនតាំងពីសម័យនោះមក ធ្វើឱ្យចំនួននៃការរកដៃគូរៀបការជាមួយជនជាតិចិនដូចគ្នាមានការថយចុះដែរ ហើយនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះអាពាហ៍ពិពាហ៍ឆ្លាស់គ្នារវាងក្រុមផ្សេងៗមានចំនួនច្រើនឡើងជាងសម័យមុនសង្គ្រាម។
លើសពីនេះ ការបង្ខំឱ្យរស់នៅរួមគ្នាក្នុងសម័យប៉ុលពត និងការបំបិទសាលារៀនចិននៅកម្ពុជាអស់រយៈពេលដ៏យូរមក នោះ បានធ្វើឱ្យជនជាតិចិនជាច្រើននៅពេលបច្ចុប្បន្នប្រើប្រាស់ភាសាខ្មែរច្រើនជាងពីសម័យមុន។ ដូច្នេះទាំងភាសាខ្មែរ និងភាសាចិនកុកងឺ ជាភាសារួមមួយសម្រាប់ទាក់ទងរវាងក្រុមជនជាតិដែលមានអម្បូរភាសា ផ្សេងគ្នាទាំងឡាយ។
ចាប់តាំងពីរដ្ឋកម្ពុជាអនុញ្ញាតជាផ្លូវការឱ្យមានសមាគមចិននៅឆ្នាំ១៩៩១ សាមគ្គីភាពរបស់ជនជាតិចិននៅក្រៅទីក្រុងភ្នំពេញបានកើតឡើងជាទម្រង់នៃសមាគមចិន ដែលមានក្រុមធំៗជាច្រើន ជាអ្នកផ្តល់ជំនួយដើម្បីកសាងឡើងវិញនូវវិស័យសាសនា វិស័យអប់រំចិន ការរៀបចំនូវពិធីបុណ្យ និងទំនៀមទម្លាប់ចិនឡើងវិញ។ ប្រការនេះមួយផ្នែកកើតឡើងពីគំនិតដែលថា ដោយសារតែសហគមន៍នីមួយៗត្រូវ បានគេលុបបំបាត់អស់រយៈពេលដ៏យូរ ក្រុមជនជាតិចិនទាំងឡាយបានរួមគ្នាដើម្បីធ្វើឱ្យគេទទួលស្គាល់ក្រុមជនជាតិរបស់ខ្លួនឡើងវិញ។ នៅទីក្រុងភ្នំពេញភាពរឹងមាំនៃសហគមន៍ជនជាតិចិន និងនិមិត្តរូបនៃវប្បធម៌ផ្សេងៗដែលបានកសាង និងដឹកនាំដោយក្រុមជំនុះជម្រះជាច្រើន គឺជាកត្តាសំខាន់ក្នុងការចូលរួមវិភាគទានស្តារឡើងវិញនូវសហគមន៍ជនជាតិចិនចិនទាជីវ ចិនហុកកៀន ចិនហៃណាំ ចិនកន្តាំង និងចិនខិ។
ការថយចុះនូវការប្រើប្រាស់ភាសាដោយសារឧបសគ្គផ្សេងៗ និងការឆ្លងព្រំដែនកំណត់នៃជាតិសាសន៍ ដែលបណ្តាលមកពីស្ថានភាពវឹកវរកាលពីអតីតកាល មានឥទ្ធិពលតិចតួចដល់ការគោរពប្រណិបត្តិសាសនា ឬជំនាញខាងការធ្វើជំនួញសេដ្ឋកិច្ចរបស់ក្រុមជនជាតិចិនទាំងឡាយ។ សព្វថ្ងៃនេះ ជនជាតិចិនទាជីវដែលជាក្រុមធំជាងគេបំផុត មានចំនួនប្រហែល៨០ភាគរយ នៃចំនួនប្រជាជនចិនទាំងអស់នៅប្រទេសកម្ពុជា គឺជាអ្នកជំនួញ។ជនជាតិចិនកន្តាំង ដែលជាក្រុមធំទី២ មានជំនាញខាងការផលិតសិប្បកម្មសម្ភារៈផ្សេងៗ ជាងឡាន ជាងមាស និងជាងជួសជុលម៉ាស៊ូនត្រជាក់ ។ ជនជាតិចិនហៃណាំដែលជាក្រុមធំទី៣ មានជំនាញខាងឧស្សាហកម្ម ធ្វើម្ហូប និងអ្នកបើកហាងកាហ្វេ ។ ជនជាតិចិនហុកកៀន ដែលជាក្រុមធំទី៤ នៅតែចង់មានអាជីពជាអ្នកធ្វើការក្នុងរដ្ឋាភិបាល ចំណែកជនជាតិចិនខិ គឺជាក្រុមតូចបំផុត មានជំនាញខាងបើកហាងលក់កាហ្វេ និងជាអ្នកលក់ផ្លែឈើតាមរទេះ៕
ចិនទាជីវ
សមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសមាគមចិនទាជីវ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ បានរៀបរាប់អំពីមុខជំនួញសំខាន់ៗរបស់ចិនទាជីវ ដូចជាឧស្សាហកម្ម ជំនួញ ពាណិជ្ជកម្មលក់រាយ និងហាងកាហ្វេ ហើយទាត់ចោលគំនិតដែលថា ជនជាតិចិនទាជីវ មានតួនាទីសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ជាច្រើននៅតាមជនបទ ដូចជា ធ្វើជាអ្នកធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ពួកយើងបានរកឃើញសហគមន៍ចិនទាជីវជាច្រើននៅតំបន់ដាច់ស្រយាលនៃប្រទេសកម្ពុជា ដែលប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតរបស់គេ មានតាំងពីការដាំដុះ រហូតដល់សិប្បកម្មធុនតូច ធ្វើម្ហូបអាហារនៅតាមផ្ទះ ឬសិប្បកម្មជាដើម។ នៅខេត្តកំពង់ចាម ជនជាតិចិនទាជីវមួយចំនួនដាំថ្នាំជក់ និងផលិតបារីនៅតាមផ្ទះ។ ជាទូទៅ សមាជិកគ្រួសារទាំងមូលបានចូលរួមចំណែកក្នុងការធ្វើជំនួញ ហេតុដូច្នេះជំនាញទាំងឡាយត្រូវបានផ្ទេរពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយ។
នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ សាលាទួនហ្វានៅទីក្រុងភ្នំពេញ បានក្លាយទៅជាសាលារៀនចិនដែលល្បីល្បាញ និងធំជាងគេបំផុតនៅប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានកូនសិស្សចំនួន៧.០០០នាក់ រៀននៅពេលថ្ងៃ និងចំនួន៣០០០នាក់រៀន នៅពេលយប់ ។ សាលានេះបានដំណើរការដោយសារថវិកាចំណូលបានមកពីសិស្ស មូលនិធិបានមកពីសមាគមចិនទាជីវ និងការបរិច្ចាគដោយផ្ទាល់ពីសមាជិកនៃសហគមន៍ចិនដែលមានទ្រព្យច្រើន ។ ដោយប្រឈមមុខនឹងតម្លៃជួល ៧០.០០០ដុល្លារ សម្រាប់អគារទាំងពីររបស់សាលារៀន នៅខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ ១៩៩៥ សាលាទួនហ្វាបានធ្វើយុទ្ធនាការប្រមូលមូលនិធិដ៏ធំមួយតាមរយៈកាសែតសារព័ត៌មានចិននៅកម្ពុជា ។ អគ្គនាយកកាសែតចិនដែលឈានមុខគេនៅកម្ពុជា ឈ្មោះហ្វាសាង រីបៅ មានសញ្ជាតិជាចិនទាជីវ ហើយអត្ថបទដែលចុះផ្សាយអំពីសហគមន៍ចិននៅកម្ពុជា ផ្តោតសំខាន់លើសកម្មភាពរបស់ចិនទាជីវ ថ្វីត្បិតតែគេមិនបំភ្លេចចោលនូវសកម្មភាពរបស់ក្រុមជនជាតិចិនដទៃទៀតក៏ដោយ៕
ចិនកន្តាំង
នៅឆ្នាំ១៩៩១ សមាគមចិនកន្តាំងនៅកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមជីវិតរបស់ខ្លួនឡើងវិញនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយមានការគាំទ្រពីសមាគមចិនកន្តាំងនៅវៀតណាម។ ប្រធានសមាគមចិនកន្តាំងម្នាក់បាននិយាយថា៖ កាលពីសម័យមុន ពួកយើងគឺជាក្រុមមួយដែលល្អ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីម័យប៉ុលពត ពួកយើងលែងខ្វល់អំពីរឿងទាំងនោះ ទៀតហើយ រួមទាំងត្រណមនៃការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ឆ្លាស់គ្នា ពីព្រោះនោះគឺជារឿងពីអតីតកាល។
បច្ចុប្បន្ននេះ ចិនកន្តាំងនៅកម្ពុជាបានរស់នៅរប៉ាត់រប៉ាយជាមួយនឹងជនជាតិខ្មែរ ចិនហុកកៀន ចិនទាជីវ និងជនជាតិវៀតណាម។ ចិនកន្តាំងធ្លាប់មានព្រះវិហាររបស់ខ្លួនមួយនៅទីក្រុងភ្នំពេញ គឺជិតស្ពានជ្រោយចង្វា ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលបានបដិសេធនូវសំណើរបស់សហគមន៍ចិនកន្តាំង ដើម្បីកាន់កាប់ទីកន្លែងនោះវិញ។ បើតាមប្រធាន សមាគមចិនកន្តាំង គ្រួសារចិនកន្តាំងជាច្រើន រួមទាំងអ្នកមាន និងអ្នកក្រ សព្វថ្ងៃនេះដុតសាកសពតាមទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ដែលផ្ទុយនឹងការប្រតិបត្តិរបស់ខ្លួនកាលពីអតីតកាល និងការប្រតិបត្តិជាទូទៅរបស់ក្រុមជនជាតិចិនដទៃទៀត ដែលបានរក្សាទំនៀមទម្លាប់បញ្ចុះសព។
សាលារៀនចិនកន្តាំងនៅទីក្រុងភ្នំពេញបានបើកឡើងវិញនៅឆ្នាំ១៩៩៥ ដោយមានការផ្តល់ថវិកាពីគ្រួសារចិន និងសមាគមចិនកន្តាំងនៅវៀតណាម។ នៅក្នុងចំណោមកូនសិស្សចំនួន ១៣០នាក់ មានចំនួន២៨នាក់ជាកូនខ្មែរ ។ព្រះវិហារប៉េងតាំងពូ នៅភូមិកន្តាំង ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តកំពង់ចាម ត្រូវបានគេជួសជុលឡើងវិញ ដោយសារការខ្នះខ្នែងរបស់ជនជាតិចិនកន្តាំងជំនាន់ទី២ម្នាក់ដែលគាត់មានអាយុ៧២ឆ្នាំ។
ចិនហុកកៀន
សព្វថ្ងៃនេះគេមិនមានស្ថិតិជាក់លាក់អំពីចំនួនជនជាតិចិនហុកកៀននៅប្រទេសកម្ពុជាឡើយ ។ សមាជិកនៃសមាគមចិនហុកកៀននៅទីក្រុងភ្នំពេញសព្វថ្ងៃមានប្រហែល១.០០០នាក់។ មុនរបបប៉ុលពត មានជនជាតិចិនហុកកៀនប្រហែល១០.០០០នាក់ នៅខេត្តកំពង់ធំ ប៉ុន្តៃសព្វថ្ងៃនេះនៅសល់តែប្រហែលពាក់កណ្តាល ប៉ុណ្ណោះ។
សមាជិកជាន់ខ្ពស់របស់សមាគមជនជាតិចិននៅប្រទេសកម្ពុជាម្នាក់បានឱ្យដឹងថា ក្នុងសម័យប៉ុលពត ជនជាតិចិនហុកកៀនបានទទួលរងគ្រោះច្រើនជាងក្រុមជនជាតិចិនដទៃទៀត។ អ្នកផ្តល់បទសម្ភាសជនជាតិចិនហុកកៀនមួយចំនួននៅតាមបណ្តាខេត្តនានា បាននិយាយយ៉ាងមុតមាំថា ពួកខ្មែរក្រហមមិនលើកលែងឱ្យជនជាតិចិនហុកកៀនដូចក្រុមជនជាតិចិនផ្សេងទៀតឡើយ។ គេអាចពន្យល់បានថា ដោយសារតែជនជាតិចិនហុកកៀន មានទំនៀមទម្លាប់ផ្តោតលើអាជីពជាអ្នកធ្វើការក្នុងរដ្ឋាភិបាល ទើបធ្វើឱ្យពួកខ្មែរក្រហមសម្លាប់ជនជាតិចិនហុកកៀនអស់ច្រើននាក់ដូច្នេះ។ ប៉ុន្តែប្រការនេះក៏ដោយសារតែពួកគេជា មន្ត្រីរបស់លន់នល់ គឺមិនមែនជនជាតិចិនហុកកៀនដែលមានជីវិតរស់នៅជាពលរដ្ឋសាមញ្ញនោះទេ។
ដូចដែលជនជាតិចិនហុកកៀនម្នាក់បានសន្មតដែរ គេអាចនិយាយបានថា ការធ្លាក់ចុះនៃជនជាតិចិនហុកកៀនមិនទាក់ទិនជាមួយនឹងប្រវត្តិនយោបាយឡើយ ប៉ុន្តែដោយសារតែជនជាតិចិនហុកកៀនមួយចំនួនធំ បានផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថរបស់ខ្លួន(តាមរយៈការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយជនជាតិដទៃ)លឿនពេក រហូតដល់ធ្វើឱ្យពួកគេមិនស្គាល់ថាខ្លួនឯងជាជនជាតិចិនហុកកៀន ហើយក្រោយមកពួកគេក៏បានបាត់ខ្លួនអស់រលីង។
គេអាចពន្យល់ម្យ៉ាងទៀតចំពោះការថយចុះចំនួននៃជនជាតិចិនហុកកៀនបានថា ជនជាតិចិនហុកកៀននៅតែមាន គំនិតចង់ធ្វើការងារក្នុងរដ្ឋាភិបាលបន្តទៀត បន្ទាប់ពីរបបប៉ុលពតបានដួលរលំទៅ ហើយថាដើម្បីទទួល និងរក្សាតំណែងក្នុងរដ្ឋាភិបាលសម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា គេតម្រូវឱ្យជនជាតិចិនទាំងឡាយបោះបង់ចោលនូវអត្តសញ្ញាណជនជាតិចិនរបស់ខ្លូន។
បុគ្គលិកបម្រើការស៊ីវិលជនជាតិចិនជំនាន់ទៅ២ ម្នាក់ដែលបានផ្តល់បទសម្ភាសនៅក្នុងទីរួមខេត្តមួយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានប្រាប់ឱ្យដឹងថា គាត់ត្រូវបានគេឈ្លេចសួរ អំពីប្រវត្តិសាវតាររបស់គាត់នៅពេលដែលគាត់ចូលបម្រើការងាររដ្ឋបាលនៅក្នុងខេត្តនោះនៅឆ្នាំ១៩៨៤ ហើយគាត់អាចរក្សាការងាររបស់ខ្លួនបានដោយសារតែគាត់ប្រាប់គេថា គាត់គឺជាកូនកសិករខ្មែរ។ ឥឡូវគាត់ត្រូវបានគេ ដំឡើងឱ្យកាន់តំណែងកាន់តែខ្ពស់ ប៉ុន្តែទោះបីជាកម្មវិធី ៣៥១ បានផុតរលត់ទៅហើយក៏ដោយ គាត់នៅតែមានការ ភ័យខ្លាច មិនហ៊ានបង្ហាញថាគាត់គឺជាជនជាតិចិនឡើយ។ សមាគមចិននៅទីក្រុងភ្នំពេញបានស្គាល់អ្នកបម្រើរាជការ ជនជាតិចិនហុងកៀនជាច្រើននាក់នៅភ្នំពេញដែលបានទទួលយកអត្តសញ្ញាណជាជាតិខ្មែរនិងជាអ្នកដែលគេចមិន ទាក់ទងជាមួយសមាគម។ ដូច្នេះសមាជិករបស់សមាគមមានចំនួន១.០០០នាក់ ដែលគ្រួសារភាគច្រើនជាម្ចាស់ហាង កាហ្វេ ឬអ្នកជួសជុលម៉ាស៊ីនត្រជាក់ជាដើម។
ព្រះវិហារនោះត្រូវបានគេបិទនៅសម័យលន់នល់ ហើយបោះបង់ចោលនៅសម័យប៉ុលពត និងបន្ទាប់មកត្រូវបានកាន់កាប់ដោយកងទ័ពវៀតណាមប្រើប្រាស់ធ្វើជាគុកចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៩ ដល់ឆ្នាំ១៩៨១។ នៅឆ្នាំ ១៩៨១ សាលារៀនត្រូវបានគេបើកឡើងវិញ តាមរយៈសាលា និងនៅក្នុងទីធ្លាវត្តអារាម។
ជំនួយសប្បុរសធម៌ជាច្រើនពីជនជាតិចិនកាត់ខ្មែរ ដែលសព្វថ្ងៃនេះរស់នៅប្រទេសសិង្ហបុរី ម៉ាឡេស៊ី ថៃ និងប្រទេសកាណាដា បានជួយកសាងព្រះវិហារនោះឱ្យមានភាពល្បីល្បាញឡើងវិញ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩៥ សមាគមចិនហុកកៀនមិនបានទទួលជោគជ័យក្នុងការបង្កើតសាលារៀនចិនហុកកៀនឡើងវិញឡើយ។ រដ្ឋាភិបាលបានអនុញ្ញាតឱ្យមានការសាងសង់ឡើងវិញដោយផ្អែកលើគោលការណ៍នៃការផ្លាស់ប្តូរ ទីតាំងថ្មីរបស់សាលា ដោយហេតុថា រដ្ឋបានយកទីតាំងដែលមានពីមុនធ្វើជាអគារសម្រាប់ធ្វើការនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ នៅពេលដែលសមាគមចិនហុកកៀនបានទទួលនូវការសន្យាផ្តល់មូលនិធិ(ពីប្រភពផ្សេង) សម្រាប់កសាងសាលារៀនឡើងវិញ មូលនិធិទាំងនោះនៅតែមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់ រដ្ឋាភិបាល។
ចិនហៃណាំ
នៅពេលថ្មីៗនេះ សមាគមចិនហៃណាំ បានបើកឡើងវិញនៅកន្លែងដើមរបស់ខ្លួននៅទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយបានជួសជុលព្រះវិហារចិនហៃណាំ ព្រមទាំងបើកសាលារៀនរបស់ខ្លួនឈ្មោះយីឆេង ហ្គុងហ្ស៊ា (Jicheng Gongziao) ឡើងវិញ។ សាលារៀននោះបើកបង្រៀនភាសាចិនកុកងឺ ភាសាអង់គ្លេស ភាសាខ្មែរ និងទទួលសិស្សមកពីក្រុមជនជាតិចិនទាំងឡាយ រូមទាំងកូនសិស្សដែលមិនមែនជាជនជាតិចិន។ សព្វថ្ងៃនេះសាលារៀននោះមានកូនសិស្សចំនួន១៥០០នាក់ ។ ឥឡូវនេះជនជាតិចិនទាំងអស់នៅប្រទេសកម្ពុជា ដែលនៅក្នុងចំណោមនោះមានប្រហែលជា៩៥ភាគរយបានកើតនៅកម្ពុជា ។ ជនជាតិចិនហៃណាំជាច្រើននៅតែមាន ជំនាញជាអ្នកធ្វើនំ បើកហាងលក់កាហ្វេ ឬភោជនីយដ្ឋាន ។ នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ជនជាតិចិនហៃណាំដែលរស់នៅ តំបន់ជនបទក្នុងខេត្តកំពត ប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតដោយធ្វើស្រែ នេសាទត្រី និងធ្វើជំនួញតូចតាច។ ជនជាតិចិនហៃណាំលែងប្រកបមុខរបរដាំម្រេចនៅខេត្តកំពតទៀតហើយ ប្រការនេះដោយសារតែតម្លៃម្រេចមានការ ធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង និងការសម្លាប់រង្គាលនូវម្ចាស់ ឬអ្នកជំនាញដាំម្រេចអស់ជាច្រើននាក់នៅក្នុងរបបប៉ុលពត ដែលជាកត្តាធ្វើឱ្យថយចុះនូវជំនាញនិងចំណេះដឹងដាំម្រេចដល់អ្នកជំនាន់ក្រោយ។ដោយសារតែមិនមានសហគមន៍ ចិនហៃណាំដាំម្រេចនៅភូមិស្រែជា នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះមានជនជាតិខ្មែរបានប្រកបរបរដាំម្រេច ចំណែកឯមុខរបរធ្វើស្រែអំបិល ត្រូវបានកាន់កាប់មួយភាគធំដោយជនជាតិចាម និងជនជាតិខ្មែរ។
ទោះជាសង្គ្រាមបដិវត្តន៍ និងការរត់ភៀសខ្លួនជាច្រើនលើកច្រើនគ្រា បានធ្វើឱ្យបាត់បង់នូវចំនួនប្រជាពលរដ្ឋចិនហៃណាំនៅក្នុងសហគមន៍ជនជាតិចិននៅទូកមាសក៏ដោយ ក៏សហគមន៍ ជនជាតិចិនហៃណាំនៅតែបង្រួបបង្រួមជាក្រុមមួយ ដែលមានការទទួលស្គាល់នៅស្រុកកំពង់ត្រាច។ ទោះបីជា ប្រជាជនចិនហៃណាំនៅស្រុកកំពង់ត្រាចបានថយចុះនៅសល់តែមួយភាគប្រាំនៃចំនួនដែលធ្លាប់មានមុនរបបប៉ុលពត ក៏ដោយ ក៏ពួកជនជាតិចិនដែលបាននៅសេសសល់ពីជំនាន់មុននៅតែមិនបាត់បង់ស្មារតីរបស់ខ្លួនដែលធ្លាប់មានពីមុន មកដែរ។ ឥឡូវស្មារតីបែបនេះត្រូវបានគេផ្ទេរទៅឱ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយតាមរយៈការកសាងឡើងវិញនូវទីតាំងវប្បធម៌ ជាប្រវត្តិសាស្ត្រនានា ដូចជាសាលារៀន យូហ្គុន (Juequn School) នៅស្រុកកំពង់ត្រាច ដែលត្រូវបានជួសជុលឡើងវិញដោយមានជំនួយឧបត្ថម្ភពីសហគមន៍នៅក្នុងតំបន់នោះ និងជំនួយសប្បុរសធម៌ពីអ្នក ដែលធ្លាប់ជាសមាជិករបស់ក្រុមសមាគមប្រចាំសាលានោះ ដែលសព្វថ្ងៃនេះជាអ្នកជំនួញមានទ្រព្យសម្បតិ្តស្តុកស្តម្ភ និងសមាគមចិនហៃណាំនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។
ព្រះវិហារ ប៉ិន ថៅកុង ក៏បានសាងសង់ឡើងវិញនៅក្នុងទីធ្លារបស់សាលារៀននានា។ ថ្មីៗនេះ ជនជាតិចិនហៃណាំនៅ ស្រុកកំពង់ត្រាច បានជួសជុលព្រះវិហារប៉ិន ថៅកុង នៅក្នុងទីធ្លារបស់សាលារៀនយូហ្គុន។ ដោយសារមានការបោះបង់ ចោលអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ មានគំនរដីជាច្រើននៅក្នុងព្រះវិហារនោះដែលបង្កើតឱ្យមានជាដំបូកតូចមួយនៅទល់ នឹងជញ្ជាំងខាងក្រោយ។ អ្នកចាត់ចែងវិហារនោះម្នាក់ឈ្មោះសៀង ប៉ុម បានពន្យល់អំពីបាតុភូតនោះថាជាសញ្ញានៃ វេទមន្តនៃការកកើត និងការរីកចម្រើនឡើងវិញរបស់ជនជាតិចិនហៃណាំ ហើយកូនដំបូកមិនមាននរណាប៉ះពាល់ឡើយ ដោយគេចាត់ទុកថាជាហ៊ឹងរបស់ព្រះវិហារប៉ិនថៅកុង។សៀង ប៉ុម បាននិយាយថា បើនិយាយអំពីពិធីបុណ្យផ្សេងៗនៅស្រុកកំពង់ត្រាច ប្រជាជនចូលចិត្តរៀបចំពិធីបុណ្យនិងពិធីរៀបការ នៅព្រះវិហារនោះ ជាពិសេសពិធីបុណ្យអារអណ្តាត(ហែអ្នកតា) ។
នៅក្នុងពិធីបុណ្យនោះ គេយកដាវធំពីរដែលស្ថិតនៅលើហ៊ឹងរបស់ព្រះវិហារប៉ិនថៅកុង មកអារលើអណ្តាតរបស់អ្នកភូមិដើម្បីសម្រក់ឈាម។ គេយកឈាមទៅសរសេរនិមិត្តសញ្ញាលើក្រដាសពណ៌ស។ អ្នកភូមិបានយកក្រដាសទាំងនោះទៅបិទលើទ្វាររបស់ខ្លួន ដើម្បីសុំសន្តិភាពនិងសុខភាពល្អ។ ការគោរពបូជាព្រះប៉ិន ថៅកុង ក៏មាននៅក្នុងភូមិព្រៃធំ ដែលជាទីតាំងប្រវតិ្តសាស្ត្ររបស់សហគមន៍ចិនហៃណាំ។ គេបានសាងសង់ព្រះវិហារថ្មីមួយនៅលើខឿន(គ្រឹះ) នៃព្រះវិហារចាស់ដោយបានជំនួយ ឧបត្ថម្ភពីអ្នកភូមិដែលជាជនជាតិចិន។ មនុស្សគ្រប់គ្នាមកធ្វើពិធីសក្ការបូជានៅទីនោះ។ ពួកគេមកសែនព្រេនដើម្បីសុំទឹកភ្លៀង សុខភាពល្អ រកស៊ីមានបាន។ ពិធីបុណ្យអារអណ្តាតក៏មានប្រជាប្រិយភាពដែរ ហើយពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ក៏ត្រូវបានគេមកសុំពរជ័យនៅព្រះវិហារនេះដែរ។
ចិនខិ
បន្ទាប់ពីមានការបរាជ័យក្នុងការទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ដើម្បីបង្កើតសមាគមចិនខិ នៅឆ្នាំ១៩៨៩ លោកយូ ហេង ដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធានសមាគមចិនខិ បានព្យាយាមធ្វើការដោយអត់ធ្មត់យ៉ាងខ្លាំង។ នៅឆ្នាំ១៩៩២ គាត់បានទទួលការឧបត្ថម្ភគាំទ្រពីចិនខិ នៅក្រុងហុងកុង ប្រទេសកាណាដា ម៉ាឡេស៊ី និងប្រទេសថៃ។ ពួកគេបានផ្តល់មូលនិធិសម្រាប់កសាងសាលារៀន ហ្សុងហ្សីង ស៊ូសៀ (Zongzheng Xuexia) ដែលជាសាលារៀនចិនខិ នៅទីក្រុងភ្នំពេញឡើងវិញនៅឆ្នាំ១៩៩៤ គាត់រៃអង្គាសមូលនិធិបានគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីជួសជុលសាលារៀននោះ ហើយបង្កើតសមាគមចិនខិមួយនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដែលមានសមាជិកគណៈកម្មការដឹកនាំចំនួន៦០នាក់។
នៅឆ្នាំ១៩៩៤ សមាគមចិនខិបានជួបប្រជុំគ្នា មានសមាជិកចូលរួមចំនួន៧២គ្រួសារ។ ឥឡូវនេះមានសិស្សចំនួន ៣៧០នាក់រៀននៅសាលាចិនខិនោះ ដែលមានចំនួនតិចជាងចំនួនសិស្សនៅទសវត្សរ៍១៩៦០ ចំនួនពីរភាគបី។ ព្រះវិហារចិនខិចាស់មួយនៅទីក្រុងភ្នំពេញដែលពីមុននៅជិតផ្សារចាស់ ត្រូវបានគេរុះរើចោល ហើយមានគម្រោងសាងសង់ជាថ្មីឡើងវិញ។ សព្វថ្ងៃនេះចំនួនប្រជាជនចិនខិបានប្រមូលផ្តុំនៅខត្តស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ ភ្នំដិន ខេត្តតាកែវ សិរីសោភ័ណ និងខេត្តកោះកុង។
ដោយ៖ លីសា (អត្ថបទស្រាវជ្រាវ)
(នៅមានត)
