ភ្នំពេញ៖ ដោយមានកិច្ចសហការជាមួយមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាខ្មែរ វិទ្យាស្ថាននគរូបនីយកម្មទីក្រុងប៉ារីសសមាគមដើម្បីការបណ្តុះបណ្តាលនិងស្រាវជ្រាវការរៀបចំក្រុងនិងនគរូបនីយកម្ម បានរៀបចំសិក្ខាសាលា ”សមត្ថភាពធន់របស់ទីក្រុង៖ ការគិតគូរឡើងវិញ ពីបញ្ហាប្រឈមនៃស្ថាបនាទីក្រុងឡើងវិញ នៅព្រឹកថ្ងៃទី៣ខែធ្នូឆ្នាំ២០១៩ នៅសណ្ឋាគារសុខាភ្នំពេញ។
បើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន បានលើកឡើងថា ៤០ ឆ្នាំ ក្រោយការបញ្ចប់របបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម និងការប៉ុនប៉ងរំលាយទីក្រុងរបស់ខ្មែរក្រហម, ភ្នំពេញបានត្រឡប់ប្រែជាទីក្រុងទំនើបមួយ ក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ពេញដោយសក្តានុពល សបញ្ជាក់ឃើញយ៉ាងច្បាស់អំពីសមត្ថភាពធន់របស់ខ្លួនទប់ទល់នឹងមហន្តរាយធំៗ។ ក្នុងក្របខណ្ឌ័មហាសន្និបាតប្រចាំឆ្នាំសម្រាប់ខួបលើកទី៤០
នៃកំណើតសមាគម សិក្ខាសាលានេះរៀបចំឡើង ដើម្បីជាវេទិកាសម្រាប់ពិចារណាអំពីបញ្ហាប្រឈម នៃការកសាងទីក្រុងឡើងវិញ ដែលប្រទេសជាច្រើនលើពិភពលោកកំពុងប្រឈម។
ការស្ថាបនាទីក្រុងឡើងវិញ, បញ្ហាប្រឈមសាកលរបស់ទីក្រុង៖ ការងារស្ថាបនាក្រុងឡើងវិញ បាននិងកំពុងក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមរួមពិតៗ សម្រាប់គ្រប់ក្រុងលើពិភពលោក ។ ស្ថានភាពទាំងឡាយដែលភ្នំពេញ និងគីហ្គាលីជួបប្រទះក្រោយសង្គ្រាមក្ដី, គ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ (នៅពរអូប្រាំងឬនៅនូវែល អ័រឡេអង់)ក្ដី, គម្រោងធំៗ ដើម្បីកែលម្អក្រុងសាជាថ្មី (នៅក្រុងសៀងហៃក្តី, ក្រុងឡុងដ៍ក្តី, ក្រុងដេគ្រ័រក្តី) សុទ្ធតែនាំដល់ការកម្ទេចនិងការកសាងឡើងវិញប្រកប ដោយថាមភាពខ្លាំងក្លាមិនធ្លាប់ជួបប្រទះពីមុន។ ហេតុនេះហើយ
ទើបការស្ថាបនាឡើងវិញនូវទីក្រុង បានក្លាយជាសមាសធាតុជាសារវ័ន្តមិនអាចខ្វះបាន នៃការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព។
គឺក្នុងន័យនេះ, ហើយដែលសិក្ខាសាលានេះត្រូវបានបង្កើតឡើងជាពិសេស ដើម្បីផ្តោតជាសំខាន់ទៅដល់ការស្ថាបនាក្រុងឡើងវិញ ក្រោយពេលជួបមហន្តរាយធំៗ ក្រោយកើតជម្លោះ ឬគ្រោះធម្មជាតិ។ បទអន្តរាគមន៍ទាំងឡាយដែលលើកយកមកក្នុងពេលនេះ ផ្តោតជាសំខាន់លើកត្តាថាមភាព ៣ ជាសារវ័ន្តសម្រាប់ការស្ថាបនាឡើងវិញ ហើយវាមានភាពប្រទាក់ក្រឡាគ្នាស្អិតទៅនឹងដំណាក់កាល ៣ ដែលមនុស្សនិងទីក្រុងត្រូវបានបំបែកចេញពីគ្នា។
១) ភាពបន្ទាន់នៃការស្ថាបនាទីក្រុងឡើងវិញ
ការស្ថាបនាទីក្រុងឡើងវិញ ជាពិសេសក្រោយសង្គ្រាម ឬក្រោយគ្រោះមហន្តរាយ រមែងទាមទារឲ្យមានការដោះស្រាយជាបន្ទាន់និងប្រញ៉ាប់ប្រញ៉ាល់បំផុត នូវបញ្ហាចាំបាច់ចំពោះមុខ ដូចជា តម្រូវការថ្នាំសង្កូវ សេវាសុខាភិបាល, សៀងអាហារនិងផ្ទះសម្បែង។ ការណ៍នេះ តម្រូវឲ្យមានការសម្របសម្រួល គ្រប់ភាគីនិងដៃគូពាក់ព័ន្ធ រាប់ទាំងវិស័យឯកជន, អង្គការជាតិ-អន្តរជាតិ ដើម្បីរៀបចំបង្កើតគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មីៗ ឬដើម្បីសម្របសម្រួលយន្តការអភិបាលកិច្ចនានា សំដៅធានាឱ្យបាននូវការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញប្បទាន និងការអនុវត្តគម្រោង ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ តែទោះបីជារឿយៗ ភាពបន្ទាន់ភាគច្រើនៗ កើតឡើងពីភាពបន្ទាន់បង្ខំដែលជាវិបាកនៃគ្រោះមហន្តរាយ តែជួនកាល វាក៏កើតឡើងពីផលវិបាកដែលបានពីភាពទន់ខ្សោយរបស់ទីក្រុង ឬការខកខានមិនបានបង្ការការណ៍ទាំងនោះ។
ជាការពិត, បច្ចុប្បន្នយើងមានមធ្យោបាយបច្ចេកទេស និងនយោបាយជាច្រើន សម្រាប់បង្ការគ្រោះមហន្តរាយ ។ យ៉ាងហោចណាស់ ដើម្បីត្រៀមខ្លួនពេលការណ៍ទាំងនោះកើតឡើង។ ការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយនគរូបនីយកម្មទីក្រុងសម្រាប់រយៈពេលវែង អាចអនុញ្ញាតឱ្យយើងកំណត់បានមុខសញ្ញា ក៏ដូចជាបន្ថយ ឬសឹងតែអាចក្តាប់ជាប់នូវចំណុចខ្សោយនានានៃការរៀបចំក្រុង ព្រមទាំងបំពាក់នូវសមត្ថភាពអន្តរាគមន៍ជាក់ស្តែង ពេលហេតុការណ៍មិនបានគ្រោងទុកកើតឡើង។ ប្រសិទ្ធភាពនៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ, ការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងវិធីប្រើប្រាស់ដីធ្លី បម្រែបម្រួលស្ថានភាពសំណង់ និងផ្ទះសម្បែង ឬក៏សមត្ថភាពបច្ចេកទេសនិងសមត្ថភាពរៀបចំស្ថាប័នរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានសុទ្ធសឹងតែជាកត្តាដែលអាចធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍កាន់តែដុនដាបខ្លាំងឡើងៗ ឬផ្ទុយទៅវិញ អាចកាត់បន្ថយសភាពទន់ខ្សោយរបស់ទីក្រុង។ ហេតុនេះហើយ ទើបការគ្រប់គ្រងហានិភ័យ ត្រូវតែរាប់ជាធាតុផ្សំជាមូលដ្ឋាននៃនយោបាយនគរូបនីយកម្ម ទុកជាប្រយោជន៍ដល់ការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននៃមហន្តរាយនានា។
២) ការស្ថាបនាឡើងវិញ ជាកិច្ចដំណើរការមួយដ៏ស្មុគស្មាញ
ក្រៅពីការបន្ទាន់បង្ខំ, ការស្ថាបនាឡើងវិញ តោងទាមទារឱ្យឆ្លើយតបព្រមគ្នាទៅនឹងបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន រាប់ទាំងពីការគ្រប់គ្រងចលនាប្រជាជន, ការអភិវឌ្ឍតំបន់សម្រាប់ស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្ន, ការផ្សារភ្ជាប់និងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋាវចនាសម្ព័ន្ធនិងបណ្តាញចែកចាយផ្សេងៗ ព្រមទាំងការស្តារនិងបង្កើតឡើងវិញនូវសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច ការបង្កើតនិងកែតម្រូវអភិបាលកិច្ចមួយ ដែលសមស្របតាមសភាពការណ៍ និងប្រព័ន្ធអភិបាលកិច្ចមួយដែលសមស្របសម្រាប់ការផ្សះផ្សារ ក្នុងករណីដែលមានជម្លោះ(សង្គ្រាម) កើតឡើង។
នយោបាយរៀបចំនគរូបនីយកម្ម ដើរតួនាទីស្នូល ក្នុងការស្ថាបនាទីក្រុងមួយប្រកបដោយចីរភាព។ អភិបាលកិច្ចត្រូវតែកែតម្រូវសម្របខ្លួនឱ្យទាន់ការផ្លាស់ប្តូរដ៏ឆាប់រហ័សនៃទីក្រុង ហើយមានសមត្ថភាពពេញលេញដើម្បីធ្វើឱ្យគម្រោងនានាអាចសម្រេចបានពិតប្រាកដ ព្រមជាមួយនឹងការសម្រួលការស្រាយជម្លោះនានា ដែលអាចកើតមានឡើងរវាងដៃគូពាក់ព័ន្ធនានា។ ក្នុងបរិការណ៍ដែលញប្រៀបដោយអ្នកឱកាសនិយមស្វែងរកប្រាក់ចំណេញការគ្រប់គ្រងទីផ្សារអចលនវត្ថុ និងទីផ្សារដីធ្លី ទៀតសោត ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាអនុញ្ញាតឱ្យក្រុងមួយអាចអភិវឌ្ឍបាន ប្រកបដោយភាពសុខដុម។ ការអភិវឌ្ឍក្រុងមួយដែលខ្វះចក្ខុវិស័យទូទៅរួមអាចនាំឱ្យគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ក្រុងជាច្រើន ដែលត្រូវបង្កើតឡើងក្លាយជាកត្តាពុះញែកដែនដី និងការរៀបចំក្រុងឱ្យទៅជាជំរៀកតូចៗរប៉ាត់រប៉ាយដាច់ចេញពីគ្នាព្រមជាមួយនឹងការធ្វើឱ្យសមត្ថភាពធន់របស់ទីក្រុង និងរបស់ប្រជាជនខ្លួនកាន់តែចុះខ្សោយទៅៗ។ ការណ៍នេះហើយដែលធ្វើឱ្យការកសាងសមត្ថភាពស្ថាប័ន និងការពង្រឹងសេវាបច្ចេកទេស ក្លាយជារឿងចាំបាច់មិនអាចខ្វះបាន។
៣) ទំនាក់ទំនងរវាងសមត្ថភាពធន់ និងនវភាព
ការស្ថាបនាទីក្រុងឡើងវិញ តោងទាមទារសមត្ថភាពរបស់ប្រជាជន និងសមត្ថភាពរបស់មន្រ្តីដឹកនាំ ដើម្បីជម្នះនឹងផលប៉ះពាល់ដែលផុសចេញពីការប្រែប្រួលផ្លាស់ប្តូររបស់ទីក្រុង និងស្ថានភាពតក់ស្លុតណាមួយ។ ប៉ុន្តែសមត្ថភាពធន់នឹងស្ថានការណ៍ទាំងនេះ មិនមែនជារបស់កើតឡើងឯកឯងទេ ពោលគឺ វាកកើតនិងធំធាត់ឡើង ដោយមានជំនួយពីគោលនយោបាយសាធារណៈពីកម្មវិធីអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ឬសកម្មភាពមហាជនជាដើម។ គំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនោះ នាំឱ្យអាចបន្ថយបាននូវការបាក់បែកក្នុងសង្គម និងឆ្លើយតបចំៗ ទៅនឹងការរង់ចាំរបស់ប្រជាជន ដែលទន់ខ្សោយបំផុត។ ការដាក់ឱ្យមានការអភិវឌ្ឍទីក្រុងមួយប្រកបដោយសមធម៌ដោយមានការចូលរួមពីប្រជាជន គឺជាលក្ខខណ្ឌមិនអាចខ្វះបានសម្រាប់ធានាឲ្យមានការស្ថាបនាឡើងវិញប្រកបដោយចីរភាព។
ក្នុងបរិបទខាងលើ, ការច្នៃប្រឌិតពេញដោយនវភាព អាចជួយសម្រួល និងគាំទ្រដល់ការបង្កើតសមត្ថភាពធននឹងការស្ថាបនាទីក្រុងឡើងវិញ ។ នវភាពទាំងឡាយ ទោះកើតឡើងក្នុងវិស័យសិល្បៈក្ដី បច្ចេកវិទ្យាក្តី ការរៀបចំក្រុងក្តីសុទ្ធសងតែគាំទ្រដល់ការផុសឡើងនូវការអនុវត្តថ្មីៗរបស់ប្រជាជន, របស់សមូហភាព ហើយញ៉ាំងឱ្យចំណងទាកទងសង្គមកាន់តែរឹងមាំថែមទៀត។
ក្នុងអំឡុងសិក្ខាសាលានេះ អង្គសិក្ខាសាលាទាំងមូលនឹងនាំគ្នាគិតពិចារណា ដោយឈរលើមូលដ្ឋាននៃករណីជាក់ស្តែងនិងបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួន ដែលកើតឡើងជុំវិញទិដ្ឋភាពនៃការស្ថាបនាទីក្រុងឡើងវិញ។ បទអន្តរាគមន៍ទាំងឡាយនឹងអនុញ្ញាតឱ្យអង្គសិក្ខាសាលា មានលទ្ធភាលើកអំពីចំណោទផ្សេងៗ ជាឧទាហរណ៍ តើត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះ ក្នុងស្ថានភាពបន្ទាន់បង្ខំកើតឡើង? តើយើងធ្វើដូចម្តេចទើបអាចធ្វើឱ្យទីក្រុងយើង កាន់តែមានសមត្ថភាពធន់ ប្រឆាំងនឹងគ្រោះមហន្តរាយនានា? តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលនាំឱ្យក្រុងយើងទន់ខ្សោយ ហើយតើយើងធ្វើម្តេចដើម្បីទប់ស្កាត់ការណ៍នេះ? តើមានមធ្យោបាយ និងការអនុវត្តណាដែលអនុគ្រោះដល់ការបង្កើនសមត្ថភាពធន់របស់យើងទេ? តើយុវជនជំនាន់ក្រោយអាចចូលរួមបែបណាក្នុងការស្ថាបនាទីក្រុងរបស់យើងឡើងវិញ?
សិក្ខាសាលានេះ រៀបចំជាពីរវគ្គ ពោលគឺ នឹងចាប់ផ្តើមដំបូងដោយវគ្គសិក្ខាសាលាពេញអង្គមួយ ដែលនិយាយអំពីបញ្ហាប្រឈមដែលភ្នំពេញជួប ក្នុងពេលស្តារនិងស្ថាបនាឡើងវិញ ព្រមទាំងសមត្ថភាពធន់របស់ខ្លួន។ ចប់វគ្គនេះគឺវគ្គប្រជុំតុមូល នឹងរៀបចំឡើងជា ៣ ស៊េរី យកលំនាំតាមដំណើរវិវត្តន៍ ៣ ដំណាក់កាលនៃការរៀបចំស្តារនិងកសាងទីក្រុងឡើងវិញ៕ដោយ៖កូឡាប
