ភ្នំពេញ៖ តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា នៅហ្សឺណែវ បានពិភាក្សាអន្តរសកម្មជាមួយអ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពី ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលបានប្រព្រឹត្តទៅកាលពីថ្ងៃទី១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ នៅទីក្រុង ហ្សឺណែវ ត្រូវបានបញ្ចប់ ដោយមានរដ្ឋចំនួន២៧ ចូលរួមក្នុងកិច្ចពិភាក្សានេះ។
នេះបើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍ព័ត៌មាន ចុះថ្ងៃទី២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ ស្តីពីលទ្ធផលនៃកិច្ចសន្ទនាអន្តរកម្មជាមួយអ្នករាយការណ៍ពិសេស ស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា នៅឯសម័យប្រជុំលើក៤៥ នៃក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស។
កិច្ចពិភាក្សាអន្តរសកម្មជាមួយអ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពី ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលបានប្រព្រឹត្តទៅកាលពីថ្ងៃទី១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ នៅទីក្រុង ហ្សឺណែវ ត្រូវបានបញ្ចប់ ដោយមានរដ្ឋចំនួន២៧ ចូលរួមក្នុងកិច្ចពិភាក្សានេះ។ ស្ទើរគ្រប់ប្រទេសចូល រួមថ្លែងទាំងអស់បានស្វាគមន៍ចំពោះកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនិងការចូលរួមរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជាមួយអ្នករាយការណ៍ពិសេស និងយន្តការសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
ប្រទេសចំនួន១៧ រួមទាំងសមាគមន៍ប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) បានថ្លែងគាំទ្រដល់កិច្ចខិតខំ ប្រឹងប្រែង និងវឌ្ឍនភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការលើកកម្ពស់និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស ពាក់ព័ន្ធនឹង ការឆ្លើយតបទៅនឹងជំងឺកូវីដ១៩ វិធានការជំរុញសេដ្ឋកិច្ច ការគាំទ្រសង្គម និងគំនិតផ្តួចផ្តើមកំណែ ទម្រង់យុត្តិធម៌ ជាដើម។ វាគ្មិនក៏បានស្វាគមន៍ចំពោះការរៀបចំវេទិកាភាពជាដៃគូរវាងរដ្ឋាភិបាល និង អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងក្រុមការងារ ដែលពិនិត្យនិងសិក្សានូវការស្នើសុំធ្វើវិសោធនកម្មលើច្បាប់ស្តីពី សមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។
គណៈប្រតិភូខាងលើបានសង្កត់ធ្ងន់ថា វិធីសាស្ត្រធ្វើការរបស់ អ្នករាយការណ៍ពិសេសគួរតែមានតុល្យភាពនិងមានលក្ខណៈស្ថាបនា ដោយគិតពិចារណានូវទស្សនៈ របស់រដ្ឋាភិបាល និងស្ថានភាពរបស់ប្រទេស ។ គណៈប្រតិភូដដែល បានគូសបញ្ជាក់ពីសារសំខាន់នៃ ការស្វែងរកព័ត៌មានពិត ចេញពីប្រភពដែលអាចជឿទុកចិត្តបាន និងមានការផ្ទៀងផ្ទាត់។ ប្រទេសទាំង នោះក៏បានបង្ហាញការបន្តគាំទ្រចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលឆ្ពោះទៅរកការ អភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យផងដែរ។
គណៈប្រតិភូនៃប្រទេសចំនួន១០ផ្សេងទៀត បានកត់សម្គាល់នូវជំហានវិជ្ជមានខ្លះចំពោះលំហ នយោបាយ និងគំនិតផ្តួចផ្តើមកំណែទម្រង់មួយចំនួន ប៉ុន្តែក៏បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភចំពោះរបាយ ការណ៍ស្តីពី ស្ថានភាពចុងក្រោយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ពាក់ព័ន្ធនឹងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ បង្កើតសមាគម និងការប្រមូលផ្ដុំដោយសន្តិវិធី។
តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា នៅហ្សឺណែវ ត្រូវបានក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សផ្តល់ឱកាសឆ្លើយតប ដែលមាន រយៈពេលសរុបចំនួនប្រាំនាទី ដូចមានជូនភ្ជាប់ ទៅនឹងមតិយោបល់ដែលបានលើកឡើងខាងលើ។
បទអន្តរាគមន៍របស់ឯកអគ្គរាជទូត និងជាតំណាងអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា អាន សុខខឿន នៅក្នុងកិច្ចសន្ទនាអន្តរកម្មជាមួយអ្នករាយការណ៍ពិសេស ទទួលបន្ទុកស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ថ្ងៃទី០១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ នៅហ្សឺណែវ ដែលមានរយៈពេលថ្លែង ៥នាទី។
ផ្នែកទី១: រយៈពេលថ្លែង ២នាទី
១. រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបាននិងកំពុងសហការ និងចូលរួមដោយបើកចំហរ ប្រកបដោយភាព ស្មោះត្រង់ជាមួយ លោកស្រីអ្នករាយការណ៍ពិសេស។ ទោះបីជាមានការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩ ក៏ដោយ ក៏រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅតែបន្តអនុញ្ញាតឱ្យមានការជួបសន្ទនាផ្លាស់ប្តូរយោបល់ តាម រយៈវីដេអូរវាងអ្នករាយការណ៍ពិសេសជាមួយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ចំនួន៦ក្រសួង កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ។
២. សិទ្ធិមនុស្សស្ថិតក្នុងរបៀបវារៈសំខាន់របស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ សិទ្ធិចម្បងនិងសំខាន់បំផុត ក្នុងចំណោមសិទ្ធិទាំងនេះគឺ សន្តិភាព ស្ថិរភាពសង្គម និងសុខុមាលភាព របស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់។ ការឆ្លើយតបរបស់កម្ពុជាចំពោះជំងឺកូវីដ១៩ បានផ្តោតយកចិត្តទុកជាសំខាន់លើអាយុជីវិតមនុស្ស និងប្រកាន់យកគោលការណ៍មិនបោះបង់នរណាម្នាក់ចោលឡើយ។ រាជរដ្ឋាភិបាល កម្ពុជាក៏បានប្រែក្លាយការគំរាមកំហែងនៃជំងឺរាតត្បាតនេះ ទៅជាឱកាសសម្រាប់កំណែទម្រង់ផ្ទៃក្នុង ដោយផ្អែកលើសមត្ថភាពជាតិ ក្នុងវិស័យអប់រំ សុខាភិបាល ការគាំពារសង្គម យុត្តិធម៌ និងវិស័យដទៃទៀត។
៣. ឯកឧត្តម Antonio Guterres អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ បានគូសបញ្ជាក់ថា យើងមិនអាចជ្រើសរើស និងសម្រិតសម្រាំងយកតែសិទ្ធិណាមួយក្នុងចំណោមសិទ្ធិមនុស្សទាំងអស់បានទេ នៅពេលវាយតម្លៃលើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស។ តែគួរឱ្យសោកស្តាយ របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេស បានងាកចេញពីគន្លងខាងលើនេះ ដោយសារតែការផ្អែក លើប្រភពព័ត៌មានតែមួយជ្រុង និងការផ្តោតជ្រុលតែទៅលើសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងនយោបាយ ហើយ ពុំបានរាយការណ៍ឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់នូវការរីកចម្រើនវិជ្ជមានជាច្រើនផ្សេងទៀត។
៤. កាលពីខែមុន អតីតអ្នកនយោបាយប្រឆាំងលេចធ្លោបន្ថែមទៀតបានទទួលសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ ឡើងវិញ ដែលធ្វើឱ្យចំនួនសរុបកើនដល់១២ រូប។ ពួកគាត់គ្រោងបង្កើតគណបក្សនយោបាយ ដើម្បីប្រកួតប្រជែងជាមួយគណបក្សកំពុងកាន់អំណាច តាមរយៈការបោះឆ្នោត។ សមាជិកបក្ស ប្រឆាំង ជាច្រើនទៀតមានបំណងស្នើសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញដែរ ប៉ុន្តែពួកគាត់ត្រូវបានរាំងខ្ទប់ ដោយថ្នាក់ដឹកនាំខ្លួន ដែលបានប្រកាសជាសាធារណៈចាត់ទុកបុគ្គលដែលហ៊ានស្នើសុំធ្វើនយោបាយឡើងវិញថា ជា ” ជនក្បត់” ។
៥. លោក កឹម សុខា មានសិទ្ធិធ្វើដំណើរទូទាំងប្រទេស លើកលែងតែការធ្វើដំណើរទៅបរទេស និង សកម្មភាពនយោបាយ។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែកន្លងមកនេះ គាត់បានជួបសន្ទនាជាមួយ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតបរទេសជាច្រើនរូប នៅឯគេហដ្ឋានរបស់គាត់បានធ្វើដំណើរទៅគ្រប់ទិសទីនៃ ប្រទេសកម្ពុជា និងបានជួបពិភាក្សាជាមួយ សម្តេចតេជោ នាយករដ្ឋមន្ត្រី ផងដែរ។ ក្រោយការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ក្រុមមេធាវីការពារក្តី លោក កឹម សុខា បានដាក់ពាក្យស្នើសុំឱ្យមាន ការផ្អាកបណ្តោះអាសន្ន នូវសវនាការដោយសំណើនោះត្រូវតុលាការបានយល់ព្រម។
៦. កម្ពុជាមានអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលចំនួនជិត ៦.០០០ ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលនៅតែប្តេជ្ញាចិត្ត ក្នុងការដោះស្រាយការប្រឈមរបស់ពួកគេ តាមរយៈវេទិកាភាពជាដៃគូជាទៀងទាត់ ដែលបានបង្កើតរួចហើយ។ រាជរដ្ឋាភិបាលក៏កំពុងពិនិត្យ និងសិក្សានីត្យានុកូលភាពនៃសំណើ សុំធ្វើវិសោធនកម្មលើមាត្រាចំនួន១៤ នៃច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។
៧. ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយចំនួនជិត ២.០០០ ដែលមានទាំងសម្លេងរិះគន់រាជរដ្ឋាភិបាល បាននិងកំពុងដំណើរការដោយសេរី តាមរបៀបបែបប្រពៃណី និង ឌីជីថល ដោយគ្មានការត្រួតពិនិត្យជាមុន។ ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវការអ្នកសារព័ត៌មានប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ ដែលមិនរំលោភសិទ្ធិអ្នកដទៃ និងមិនបំភ្លៃការពិត។ ឯកឧត្តមអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ Guterres បាន សង្កត់ធ្ងន់ថា ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ និងសារស្អប់ខ្ពើម គឺជាការវាយប្រហារលើខ្លឹមសារនៃបទដ្ឋាន និងគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស។
ផ្នែកទី២: រយៈពេលថ្លែង ៣នាទី
១. គណៈប្រតិភូយើងខ្ញុំមានចិត្តរីករាយ បន្ទាប់ពីបានស្តាប់នូវការទទួលស្គាល់ពីប្រទេសភាគច្រើន ចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង និងវឌ្ឍនភាពជាតិរបស់កម្ពុជា ក៏ដូចជាការលើកទឹកចិត្តក្នុងន័យ ស្ថាបនា សម្រាប់ដំណើរឆ្ពោះទៅមកបន្តទៀត។
២. រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅបន្តប្រកាន់ខ្ជាប់ថា សេរីភាពបញ្ចេញមតិពុំមានន័យស្មើនឹងសេរីភាព ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានក្លែងក្លាយ បរិហារកេរ្តិ៍អ្នកដទៃ និងញុះញង់ឱ្យមានអំពើហិង្សា ដែលសកម្មភាពទាំងនេះក៏មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតផងដែរនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប។ កាលពីឆ្នាំមុន នៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនេះ អ្នករាយការណ៍ពិសេសបានថ្លែងរិះគន់ លោក សម រង្ស៊ី ដែលបានប្រើ ភាសាប្រមាថ និងញុះញង់ប្រជាជនឱ្យផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ នៅកម្ពុជា។ ថ្មីៗនេះដែរ បុគ្គលដដែលនេះបានប្រកាសថា នឹងបន្តផែនការទុច្ចរិតរបស់ខ្លួនជាថ្មី។
៣. ដូចប្រទេសដទៃទៀតដែរ រាល់ការជួបជុំជាសាធារណៈ គឺតម្រូវឱ្យមានការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។ ការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធីដែលសហការជាមួយអាជ្ញាធរ និងគោរពតាមវិធានការណ៍ សន្តិសុខនិងសុវត្ថិភាព ជាការអនុវត្តសិទ្ធិស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងស្របច្បាប់ ។ សកម្មភាព ប្រមូលផ្ដុំដែលមានបំណងដាក់សម្ពាធលើប្រព័ន្ធតុលាការ ឬនាំអោយមានអំពើហិង្សា ភាពវឹកវរនិងប៉ះពាល់សណ្តាប់ធ្នាប់និងសុខភាពសាធារណៈ គឺជាបទល្មើស ដែលតម្រូវឲ្យមានការ
យកចិត្តទុកដាក់ពីសំណាក់អាជ្ញាធរ។ ការអនុវត្តនេះ គឺមានលក្ខណៈដូចគ្នាបេះបិទនៅក្នុងបណ្តារដ្ឋដែលជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប។
៤. ជាអកុសល អ្នករាយការណ៍ពិសេស និងប្រទេសលោកខាងលិចមួយចំនួនតែងតែធ្វើការបក ស្រាយចំពោះការអនុវត្តច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលសំដៅការពារពលរដ្ឋគោរពច្បាប់ ថា ជាការបង្ក្រាបលើក្រុមណាមួយនោះទៅវិញ។ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ វិធានការដដែលនេះ ប្រសិនត្រូវ បានអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសខ្លួនឯងវិញ បែរជាគេចាត់ទុកថា ជាវិធានការចាំបាច់ និងស្របច្បាប់ ដើម្បីរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងស្ថេរភាពសង្គម និងការពារអធិបតេយ្យ ទៅវិញ។
៥. ការលើកឡើងថា វិធានការផ្លូវច្បាប់របស់រាជរដ្ឋាភិបាល មានគោលដៅទៅលើតែអង្គការ និង អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស គឺជាការចោទប្រកាន់ដែលជ្រើសរើសតែមួយជ្រុង និងមានភាពលម្អៀង ទុកជាមុន។ មានភ័ស្តុតាងជាច្រើនដែលបង្ហាញថា បុគ្គលដែលគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច ហើយបំពានច្បាប់ ក៏ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងផ្តន្ទាទោសដូចគ្នា កន្លងមកនេះ។ ការចូលរួមជាមួយ គណបក្សនយោបាយ ឬអង្គការណាមួយ មិនមែនជាអាជ្ញាប័ណ្ណ ដើម្បីបំពានច្បាប់ ដោយគ្មាន និទណ្ឌភាពនោះទេ។ បទល្មើស គឺជាបទល្មើស ហើយ ណ៍សម្រាប់បុព្វហេតុផ្សេងណាមួយឡើយ។ វាមិនអាចត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាទឡ្ហីករ។
៦. បើគេចាត់ទុកការអនុវត្តច្បាប់ជាការរឹតត្បិតសេរីភាព នោះគឺជាការបន្ទាបតម្លៃនីតិរដ្ឋ និងគោល ការណ៍អនុវត្ដស្មើភាពគ្នាចំពោះពលរដ្ឋទាំងអស់ ដែលបានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណា ចក្រកម្ពុជា។ វាជាកាតព្វកិច្ចរបស់មនុស្សគ្រប់គ្នា ជាពិសេស សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស ត្រូវតែអនុវត្ត សិទ្ធិរបស់ពួកគេ ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ នៅក្នុងព្រំដែននៃច្បាប់។ គ្រប់សិទ្ធិទាំង អស់មិនមែនជាសិទ្ធិដាច់ខាតទេ គឺសុទ្ធតែមានព្រំដែនកំណត់។ កាតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពី សិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិនយោបាយ ចែងថា ការប្រើប្រាស់សេរីភាពបញ្ចេញមតិ បង្កើតសមាគម និងប្រមូលផ្ដុំដោយសន្តិវិធី ត្រូវភ្ជាប់មកជាមួយនូវករណីកិច្ចការទទួលខុសត្រូវពិសេស និងដែនកំណត់ ដែលមានចែងក្នុងច្បាប់។
៧. ពុំមានរដ្ឋណាមួយ រួមទាំងសមាជិករបស់សហភាពអឺរ៉ុបដែរ មានស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សប្រសើរ ឥតខ្ចោះនោះទេ ។ ការធ្វើឱ្យអាម៉ាស់ ការដាក់សម្ពាធ និងវិធានការចាប់បង្ខំជាឯកតោភាគី ពុំមែនជាដំណោះស្រាយប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពទេ ផ្ទុយទៅវិញ នាំទៅរកការប្រឈមមុខ និងការបែកបាក់គ្នាប៉ុណ្ណោះ។ ចំណុចខ្វះខាតណាមួយគួរតែត្រូវបានដោះស្រាយ តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបច្ចេកទេស និងការកសាងសមត្ថភាព។ អនុសាសន៍នានាគួរត្រូវបានផ្តល់ក្នុង ទិសដៅនេះ ពុំមែនគ្រាន់តែលើរោគសញ្ញាបណ្តោះអាសន្ននោះឡើយ។
៨. ក្នុងនាមជាប្រទេសមួយដែលបានផ្តល់សច្ចាប័នលើលិខិតុបករណ៍សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិស្នូល ស្ទើរតែទាំងអស់ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅតែប្រកាន់ជំហរឥតងាករក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព និងនីតិរដ្ឋ ព្រមទាំងបន្តថែរក្សាការពារសន្តិភាពដែលទទួលបានដោយលំបាក ពោលគឺសន្តិភាពដែលប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាប្រាថ្នាចង់បាននិងផ្តល់តម្លៃបានយ៉ាងខ្លាំង បន្ទាប់ពីធ្លាប់បានឆ្លងកាត់អតីតកាលដ៏ជូរចត់និងសោកសៅ ដែលគណៈប្រតិភូ ទាំងអស់នៅក្នុងសាលប្រជុំនេះ បានជ្រាបរួចហើយ៕ ដោយ៖កូឡាប
