ភ្នំពេញ៖ គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី៧ខែតុលាឆ្នាំ២០២០នេះ បានចេញសេចក្តីជូនព័ត៌មាន អំពីបច្ចុប្បន្នភាពនៃស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងការអនុវត្តច្បាប់ក្នុងការលើកស្ទួយប្រជាធិបតេយ្យនិងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា។
គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា សូមជម្រាបនិងបំភ្លឺជូនសាធារណជនទាំងអស់អំពី បច្ចុប្បន្នភាព នៃស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងការអនុវត្តច្បាប់ក្នុងការលើកស្ទួយប្រជាធិបតេយ្យនិងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា ឆ្លើយតបទៅ នឹងការការរិះគន់និងរបាយការណ៍ចោទប្រកាន់ដោយលំអៀងនិងគ្មានមូលដ្ឋានរបស់ក្រុមនិងអង្គការស្ថាប័ន មួយចំនួនដែលមាននិន្នាការនយោបាយប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល ដូចខាងក្រោម៖
កិច្ចសហការជាមួយយន្តការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ
១. កម្ពុជាមានឆន្ទៈខ្ពស់ចំពោះការលើកកម្ពស់ និងការការពារសិទ្ធិមនុស្ស ដែលបានស្តែងចេញយ៉ាង ច្បាស់តាមរយៈការផ្តល់សច្ចាប័ន និងការទទួលយកសន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិចំនួន៨ ក្នុងចំណោម ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសមួយនេះក្លាយជាប្រទេសមួយលេចធ្លោ និងឈានមុខគេ ក្នុងតំបន់ក្នុងនាមជាភាគីសន្ធិសញ្ញា សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។
២. កម្ពុជា បានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងគ្រប់យន្តការសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ជាមួយនឹងស្ថាប័នសន្ធិសញ្ញាផ្សេងៗទៀត។ ឧទាហរណ៍ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ កម្ពុជា ជាប្រទេសតែមួយគត់ក្នុង តំបន់អាស៊ានដែលបានស្វាគមន៍ ទាំងវត្តមានអ្នករាយការណ៍ពិសេស ព្រមទាំងការិយាល័យឧត្តមស្នងការទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីត្រួតពិនិត្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ហើយដែលអាណត្តិអ្នករាយការណ៍ពិសេស និងការិយាល័យឧត្តមស្នងការទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យបន្តជាបន្តបន្ទាប់រហូតមក ដល់បច្ចុប្បន្ន។ លើសពីនេះ កម្ពុជា ក៏មិនដែលបានបដិសេធចំពោះសំណើទស្សនកិច្ចរបស់អ្នករាយការណ៍ ពិសេសណាមួយឡើយ។
ស្ថានភាពទូទៅនៃសិទ្ធិមនុស្ស និងការឆ្លើយតបទៅនឹង Cov-19
៣. ដើម្បីធានាបាននូវសិទ្ធផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមរបស់ពលរដ្ឋដែលរងប៉ះពាល់ពីកូវីដ១៩ រដ្ឋាភិបាលបានអនុវត្តនូវកម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនគ្រួសារក្រីក្រនិងងាយរងគ្រោះ ដែលបច្ចុប្បន្នជាងកន្លះលានគ្រួសាររួចហើយបានទទួលផលពីកម្មវិធីនេះ ហើយគ្រួសារជាង ៦០.០០០ ផ្សេងទៀត នឹងត្រូវដាក់បញ្ចូលបន្ថែមនៅក្នុងដំណាក់កាលទី២នៃកម្មវិធីនេះ។ ក្រៅពីកម្មវិធីឧបត្ថមសាច់ប្រាក់នេះ រដ្ឋាភិបាល ក៏បានដាក់ចេញនូវកិច្ចអន្តរាគមន៍ការពារ សង្គមផ្សេងៗទៀតជាច្រើនជុំផងដែរ ដើម្បីទ្រទ្រង់ជីវភាពរស់នៅរបស់ក្រុមងាយ រងគ្រោះ។
៤. ជាក់ស្តែង កាលពីខែកុម្ភៈកន្លងទៅនេះ សម្តេចតេជោ បានអនុញ្ញាតឱ្យនាវាយក្សអាមេរិក Westerdam ដែលមានមនុស្សជាង២០០០នាក់ ៤១សញ្ជាតិ ហើយជាប់គាំងជាច្រើនសប្តាហ៍ ចូលចតនៅកំពង់ផែកម្ពុជា ដែលនេះបញ្ជាក់ពីកាយវិការមនុស្សធម៌របស់សម្តេច ក៏ដូចជាការធានានិងការពារនូវសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតរបស់អ្នកទេសចរ ជាង២០០០នាក់នៅលើនាវា រួមទាំងសិទ្ធិដែលមិនត្រូវទទួលរងនូវការរើសអើង ដោយសារតែស្ថានភាព Covid។
៥. កម្ពុជាមានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលចំនួនជិត៦០០០ ហើយរដ្ឋាភិបាលនៅតែប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការដោះស្រាយ បញ្ហាប្រឈមរបស់ពួកគេ តាមរយៈវេទិកាភាពជាដៃគូជាទៀងទាត់ ដែលបានបង្កើតរួចហើយ ។ រដ្ឋាភិបាល ក៏កំពុងពិនិត្យនិងសិក្សានីត្យានុកូលភាព នៃសំណើសុំធ្វើវិសោធនកម្មលើមាត្រាទាំង១៤ នៃច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការ មិនមែនរដ្ឋាភិបាល ផងដែរ។
៦. ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជិត២០០០ ដែលមានទាំងសំឡេងរិះគន់រដ្ឋាភិបាល បាននិងកំពុងដំណើរការដោយសេរី តាមរបៀបបែបប្រពៃណីនិងឌីជីថល ដោយគ្មានការត្រួតពិនិត្យជាមុន។ កម្ពុជា ត្រូវការអ្នកសារព័ត៌មានប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ ដែលមិនរំលោភសិទ្ធិអ្នកដទៃនិងមិនបំភ្លៃការពិត។ ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ និងសារស្អប់ខ្ពើម មិនមែនជាការអនុវត្ត សិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាននោះទេ។ កាលពីឆ្នាំមុន នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ អ្នការាយការណ៍ពិសេសបានថ្លែងរិះគន់ លោក សម រង្ស៊ី ដែលបានប្រើភាសាប្រមាថ និងញុះញង់ប្រជាជនឱ្យផ្តួលរំលំ រដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ នៅកម្ពុជា។ ថ្មីៗនេះដែរ បុគ្គលដ៏ដែលនេះ បានប្រកាសថា នឹងបន្តផែនការទុច្ចរិតរបស់ខ្លួនជាថ្មី។
៧. សិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន ត្រូវបានធានានិងការពារនៅកម្ពុជាតាមរយៈយន្តការច្បាប់ និងស្ថាប័ន រួមមាន ការរៀបចំក្របខ័ណ្ឌច្បាប់សំខាន់ៗនិងចាំបាច់មួយចំនួនពាក់ព័ន្ធសេរីភាពសារព័ត៌មាន ជាពិសេសសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីសិទ្ធិទទួលព័ត៌មានដែលនឹងបញ្ចប់ក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ និងការអនុញ្ញាតឱ្យបង្កើតនិងដំណើរការស្ថាប័ន ព័ត៌មានទាំងជាតិនិងអន្តរជាតិនៅកម្ពុជា និងធ្វើការផ្សព្វផ្សាយដោយសេរី មិនមានការត្រួតពិនិត្យជាមុន។
៨. សារព័ត៌មាន ជាវិជ្ជាជីវៈសេរី តែក៏ត្រូវស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងនិងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ផងដែរ រួមមានច្បាប់ ស្តីពីរបបសារព័ត៌មាន និងបញ្ញត្តិច្បាប់ផ្សេងៗទៀតដែលពាក់ព័ន្ធ មានន័យថា បើអ្នកសារព័ត៌មានមានកំហុសខាង វិជ្ជាជីវៈ គឺត្រូវទទួលខុសត្រូវតាមច្បាប់ស្តីពីរបបសារព័ត៌មាន តែបើអ្នកសារព័ត៌មានប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ គឺត្រូវ ទទួលខុសត្រូវតាមបញ្ញត្តិច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ។
៩. វាជារឿងមិនត្រឹមត្រូវនិងសមហេតុសមផលនោះទេ ការដែលក្រុមមួយហៅខ្លួនឯងថាសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ដោយសារតែខ្លួនហ៊ានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលនោះ ព្រោះថាសារព័ត៌មានវិជ្ជាជីវៈត្រូវធ្វើការផ្សព្វផ្សាយទាំងចំណុចវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់សង្គមនិងផ្តល់ព័ត៌មានពិតក៏ដូចជាចំណេះដឹងដល់សាធារណជន មិនមែនផ្តោតតែលើចំណុចអវិជ្ជមានដែលធ្វើឡើងដោយកំហឹងនិងគំនុំគុំកួនជាមួយរដ្ឋាភិបាលនិងដើម្បីបម្រើ ផលប្រយោជន៍នយោបាយនោះទេ។
១០. កម្ពុជា ប្រកាន់ភ្ជាប់និងគោរពតាមគោលការណ៍នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដែលមានចែង ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ កម្ពុជា បានរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិ និងឃុំ-សង្កាត់ជាច្រើនអាណត្តិ មកហើយ តាមមធ្យោបាយផ្ទាល់ខ្លួន ជាមួយនឹងការចូលរួម ប្រកបដោយសេរីភាព យុត្តិធម៌ និងគ្មានអំពើហិង្សា។ ជាឧទាហរណ៍ ក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ កន្លងទៅនេះ គឺប្រព្រឹត្តទៅជាប្រក្រតី ដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងជាទៀតទាត់ ហើយមានគណបក្ស នយោបាយចំនួន២០ បានចូលរួមប្រកួត ប្រជែង ហើយប្រជាពលរដ្ឋក៏មានសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញ ក្នុងការបោះឆ្នោតផងដែរ។ បច្ចុប្បន្នមានគណបក្ស នយោបាយចំនួន៤៦ បានចុះបញ្ជីរួចហើយ។
សិទ្ធិសេរីភាពនិងការអនុវត្តច្បាប់
១១.រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិសេរីភាពនៃការជួបជុំបញ្ចេញមតិនិងតវ៉ា តែក៏បានចែងបន្ថែមទៀតដែរថា ការអនុវត្តសិទ្ធិទាំងនេះ ត្រូវកំណត់ដោយច្បាប់។ ដូច្នេះ យើងត្រូវមើលរដ្ឋធម្មនុញ្ញឱ្យអស់ កុំមើលតែមួយផ្នែក រួមទាំង ច្បាប់ទាំងឡាយដែលពាក់ព័ន្ធផងដែរ ដើម្បីអាចដឹងបានថាសកម្មភាពណាជាការអនុវត្តសិទ្ធិ និងសកម្មភាពណា ជាការបំពានច្បាប់ ដែលអាចនាំឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ណាមួយជាយថាហេតុ។
១២. ការជួបជុំតវាដោយសន្តិវិធី សហការជាមួយសមត្ថកិច្ច និងគោរពតាមវិធានការសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសុខភាពសាធារណៈ គឺជាការអនុវត្តសិទ្ធិដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងច្បាប់ តែផ្ទុយទៅវិញ ការជួបជុំតវ៉ាដោយ មិនបានជូនដំណឹងនិងសហការជាមួយសមត្ថកិច្ច បំពានវិធានការសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសុខភាពសាធារណៈ បង្កជាអំពើហិង្សានិងភាពចលាចលក្នុងសង្គម ប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ សន្តិសុខជាតិ និងសិទ្ធិសេរីភាព អ្នកដទៃ រួមទាំងការដាក់សម្ពាធដល់ស្ថាប័នតុលាការដែលជាស្ថាប័នឯករាជ្យផងដែរនោះ គឺជាអំពើល្មើសទៅនឹងច្បាប់ ដែលសមត្ថកិច្ចត្រូវចាត់គ្រប់វិធានការដើម្បីទប់ស្កាត់ ហើយអ្នកតវាក៏ត្រូវទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ផងដែរ ដែលមាន ជាធរមាន។
១៣. ការបញ្ចេញមតិអំពីក្តីកង្វល់ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាព្រំដែន គឺជាការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ តែផ្ទុយទៅវិញ ការបញ្ចេញមតិដោយបំផ្លើសនិងបំភ្លៃព័ត៌មានមិនពិតពីបញ្ហាព្រំដែន ក្នុងចេតនាទុច្ចរិតញុះញង់បង្កភាពចលាចល ប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ មិនមែនជាការអនុវត្តសិទ្ធិនោះទេ តែជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ដែលអ្នកប្រព្រឹត្ត ត្រូវទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ដែលមាន ជាធរមាន។
១៤. បញ្ហាព្រំដែនជាបញ្ហារសើបនិងមានភាពស្មុគស្មាញ ហើយការបំផ្លើសនិងបំភ្លៃព័ត៌មានមិនពិតពីបញ្ហាព្រំដែន នឹងអាចនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រទេសជាតិ ជាពិសេសប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ និងទំនាក់ទំនង ការទូតជាមួយប្រទេសជិតខាង ដូច្នេះវិធានការច្បាប់ក្នុងការទប់ស្កាត់និងបង្ក្រាបត្រូវតែម៉ឺងម៉ាត់បំផុត ដើម្បីការពារសុខ សន្តិភាពជូនប្រទេសជាតិ។ ការដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែន គួរតែត្រូវបានធ្វើឡើងដោយ អ្នកជំនាញដែលមានបទពិសោធ ការស្រាវជ្រាវ និងចំណេះដឹងច្បាស់លាស់អំពីបញ្ហាព្រំដែន ជាជាងធ្វើឡើងដោយក្រុមសកម្មជននិងឈ្មួញនយោបាយ ដែលគ្មានជំនាញ ចំណេះដឹង និងការស្រាវជ្រាវទាល់តែសោះអំពីបញ្ហានេះ ដោយសូម្បីតែមើលផែនទីក៏មិនចេះមើល ហើយមើលក៏មិនត្រូវជ្រុងផងដែរនោះទេ តែបែរជានាំគ្នាទៅមើលលើផែនដីឯណោះទៅវិញ។
១៥. តុលាការជាស្ថាប័នឯករាជ្យ គ្មានជនណាឬក្រុមអង្គការអន្តរជាតិណាមួយ អាចដាក់សម្ពាធ និងបង្គាប់ បញ្ហាមកលើតុលាការបាននោះទេ។ ការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដាក់សម្ពាធនិងទាមទារឱ្យតុលាការដោះលែងជន ជាប់ចោទនិងទម្លាក់ចោលបទចោទ មិនមែនជាមធ្យោបាយស្របច្បាប់ក្នុងការការពារជនជាប់ចោទនោះទេ ហើយក៏នឹង មិនមានឥទ្ធិពលអ្វីដែរទៅលើការសម្រេចរបស់តុលាការដែលជាស្ថាប័នឯករាជ្យ។ ការកំណត់ពីពិរុទ្ធភាព បទល្មើស និងទោសទណ្ឌរបស់ជនល្មើស គឺជាសមត្ថកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់តុលាការដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃអង្គហេតុនិងអង្គច្បាប់ ដែលមាន ជាធរមាន គឺមិនមែនអាស្រ័យលើបក្សពួកឬក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តនិងអង្គការដែលគាំទ្រនិងការពារសកម្មភាពខុស ច្បាប់របស់ជនល្មើសនោះទេ ហើយមធ្យោបាយតាមផ្លូវច្បាប់តែមួយគត់ក្នុងការការពារជនជាប់ចោទក្នុង សង្គមប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ គឺការចូលរួមក្នុងដំណើរនីតិវិធីតុលាការដើម្បីធ្វើការការពារខ្លួនតាមផ្លូវច្បាប់។
១៦. វិធានការច្បាប់របស់សមត្ថកិច្ចនាពេលកន្លងមក មិនបានផ្តោតជាក់លាក់ទៅលើក្រុមគោលដៅ ណាមួយនោះទេ ពោល គឺអនុវត្តជាទូទៅ មិនថាអ្នកទាំងនោះជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សង្គមស៊ីវិល នយោបាយ ឬបរិស្ថាននោះទេ ឱ្យតែប្រព្រឹត្តល្មើសទៅនឹងច្បាប់ ត្រូវទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ដូចៗគ្នា ដោយមិនមានការលើកលែងឬអភ័យឯកសិទ្ធិពិសេសដោយឡែកណាមួយនោះទេ។ វិធានការច្បាប់ចំពោះ ក្រុមសកម្មជននាពេលថ្មីៗនេះ មិនមែនដោយសារតែពួកគេធ្វើសកម្មភាពក្នុងការការពារសិទ្ធិសេរីភាព បរិស្ថាន និងប្រយោជន៍សាធារណៈនោះទេ តែដោយសារតែពួកគេប្រព្រឹត្តបទល្មើស ដែលមានបញ្ញាត្តិនៅក្នុងច្បាប់របស់កម្ពុជា ដោយមានអង្គការចាត់តាំងរៀបចំចាត់ចែងច្បាស់លាស់នៅពីក្រោយ ហើយដែល សមត្ថកិច្ចមានមូលដ្ឋានរឹងមាំក្នុងការចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់និងដំណើរការនីតិវិធីតាមផ្លូវតុលាការ។
១៧. គ្រប់អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងអស់ទាំងជាតិនិងអន្តរជាតិ ដែលធ្វើសកម្មភាពនៅកម្ពុជា ត្រូវ គោរពឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវអធិបេតយ្យភាពនិងបញ្ញត្តិច្បាប់ជាតិរបស់កម្ពុជាដែលមានជាធរមាន ជាពិសេស ច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ហើយក្នុងករណីដែលមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់បញ្ជាក់ ពីសកម្មភាពមិនប្រក្រតីដែលជាការបំពានច្បាប់ នោះសមត្ថកិច្ចមានសិទ្ធិធ្វើការត្រួតពិនិត្យបានគ្រប់ពេល ដើម្បីធានាបាននូវការអនុវត្តច្បាប់មួយដែលមានប្រសិទ្ធភាព នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យនីតិរដ្ឋ។
១៨. កម្ពុជា មិនមានអ្នកទោសនយោបាយនោះទេ មានតែអ្នកនយោបាយដែលមានទោសដោយសារ តែបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ។ ការអនុវត្តច្បាប់ចំពោះអ្នកនយោបាយដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើស និងការរំលាយ គណបក្សនយោបាយដែលប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ មិនមែនជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកនយោបាយ និងលំហ ប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ តែផ្ទុយទៅវិញជាវិធានការច្បាប់ដើម្បីលើកស្ទួយប្រជាធិបតេយ្យនិងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា។
១៩. ជាក់ស្តែង ផ្អែកតាមបញ្ញត្តិច្បាប់និងនីតិវិធីតុលាការរបស់កម្ពុជា លោក កឹម សុខា នាពេលកន្លងមក មិនដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យស្ថិតក្នុងរបបនៃការឃុំខ្លួននៅក្នុងផ្ទះនោះទេ ហើយច្បាប់កម្ពុជាក៏មិនមានចែងពីរបបនៃការឃុំខ្លួនបែបនេះដែរ ពោល គឺតុលាការបានសម្រេចឱ្យគាត់នៅក្រៅឃុំស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ ដោយភ្ជាប់ជាមួយលក្ខខណ្ឌមួយចំនួន។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែកន្លងមកនេះ លោក កឹម សុខា បានធ្វើដំណើរ ដោយសេរីទូទាំងប្រទេស និងជួបប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយសាធារណជនគ្រប់រូប រួមទាំងអង្គទូតផងដែរ។ ក្រោយការរីករាលដាល COVID-19 សវនាការលោក កឹម សុខា ត្រូវបានផ្អាកជាបណ្តោះអាសន្ន តាមការស្នើសុំរបស់មេធាវីភាគី ទាំងពីរ។
២០. កាលពីខែមុន អតីតអ្នកនយោបាយប្រឆាំងមួយចំនួនថែមទៀតបានទទួលសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញ ដែលធ្វើឱ្យចំនួននេះកើនឡើងដល់១២រូប។ ពួកគាត់មានបំណងបង្កើតបក្សនយោបាយ ហើយសមាជិកអតីតបក្ស ប្រឆាំងជាច្រើនរូបទៀត ក៏មានបំណងចូលរួមផងដែរ តែពួកគាត់ត្រូវបានរាំងខ្ទប់ ដោយថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ខ្លួន ដោយចោទ ប្រកាន់និងប្រកាសជាសាធារណៈថា ជាជនក្បត់ជាតិ ដែលនេះជាការរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់សិទ្ធិនយោបាយ របស់ពួកគាត់។
កាវាយតម្លៃស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលលំអៀងនិងគ្មានមូលដ្ឋាន
២១. របាយការណ៍ចោទប្រកាន់ ដោយលំអៀងនិងគ្មានមូលដ្ឋានរបស់ក្រុមនិងអង្គការស្ថាប័នមួយចំនួន ដែលមាននិន្នាការនយោបាយប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល មិនបានឆ្លុះបញ្ចាំង ពីការពិតជាក់ស្តែងនៅកម្ពុជានោះទេ ព្រោះថា របាយការណ៍ទាំងនេះ គ្រាន់តែធ្វើការប្រមូល បូកសរុបនូវព្រឹត្តិការណ៍ និងធ្វើការសន្និដ្ឋាន តែលើរូបភាពខាងក្រៅតែប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺមិនបានសិក្សាលើមូលហេតុលំអិតដែលនាំឱ្យកើតមានព្រឹត្តិការណ៍នីមួយៗ ទិដ្ឋភាពនិងនីតិវិធីច្បាប់ អង្គហេតុនៃបទល្មើស និងអំពើដែលជាធាតុផ្សំនៃបទល្មើស ដែលនាំឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់នោះទេ។
២២ ជាទម្លាប់របស់អង្គការទាំងនេះ កាលណាអាជ្ញាធរអនុវត្តច្បាប់លើក្រុមគោលដៅដែលគេមាន របៀបវារៈច្បាស់លាស់ក្នុងការការពារ ដូចជាសកម្មជនអតីតបក្សប្រឆាំង សកម្មជនអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលមាននិន្នាការប្រឆាំង គឺពួកគេតែងតែធ្វើការសន្និដ្ឋាននិងចោទប្រកាន់ថាជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដោយមិនខ្ចីអើពើនិងធ្វើការពិចារណារទៅទិដ្ឋភាពនិងនីតិវិធីច្បាប់ អង្គហេតុ អំពើដែលជាធាតុផ្សំនាំឱ្យកើត ជាបទល្មើស ហើយដែលនាំឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ និងការចោទប្រកាន់តាមផ្លូវតុលាការ នោះ ទេ។
២៣.ការធ្វើរបាយការណ៍ដោយដកស្រង់យកតែទស្សនៈមួយជ្រុងនិងជួបសម្ភាសន៍ជាមួយមនុស្សមួយក្រុម និងអង្គការមួយចំនួនដែលជាបក្ខពួករបស់ខ្លួន និងមាននិន្នាការប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលផងនោះ ដោយមិនមានការចូលរួមនិងធាតុចូលពីតំណាងរដ្ឋាភិបាល និងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធដទៃទៀតដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានពីរបាយការណ៍នេះ នោះការស្រាវជ្រាវ និងការសន្និដ្ឋានក្នុងរបាយការណ៍នេះមិនមានលក្ខណៈជាវិទ្យាសាស្ត្រ មិនមានភាពច្បាស់លាស់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងមិនអាចយកជាការបាននោះទេ។
២៤. ការចេញរបាយការណ៍មិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ លំអៀង និងមានគោលដៅវាយប្រហាររដ្ឋាភិបាលបែបនេះ អាចនឹងនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់និងអស្ថិរភាពក្នុងសង្គម ព្រោះថារបាយការណ៍នេះហាក់ដូចជា ការពារនិងលើកទឹកចិត្តដល់ក្រុមប្រឆាំងដែលតែងតែធ្វើសកម្មភាពក្រោមរូបភាពផ្សេងៗ ដែលរៀបចំ ឧបត្ថម្ភ និងគាំទ្រដោយចលនានិងអង្គការចាត់តាំងខុសច្បាប់នៅខាងក្រៅ ឱ្យកាន់តែធ្វើសកម្មភាពបន្ថែមទៀត ដោយមិនខ្លាចច្បាប់ និងសមត្ថកិច្ចបង្កភាពចលាចលក្នុងសង្គម ដើម្បីសម្រេចឱ្យបាននូវមហិច្ឆតា នយោបាយរបស់ខ្លួន ហើយដែលនេះមិនមែនជាការអនុវត្តនូវសិទ្ធិសេរីភាពតាមផ្លូវច្បាប់នោះទេ។ តែផ្ទុយទៅវិញ របាយការណ៍របស់អង្គការទាំងនេះ គួរតែធ្វើការអប់រំនិងណែនាំក្រុមដែលបំពានច្បាប់ទាំងនោះឱ្យ គោរពច្បាប់ឱ្យបានខ្ជាប់ខ្លួន ប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួនឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ មិនបំពានសិទ្ធិសេរីភាព អ្នកដទៃ និងប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខសង្គមនិងសណ្តាប់
ធ្នាប់សាធារណៈ ដែលអាចនាំឱ្យពួកគេប្រឈម និង ទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ជាយថាហេតុណាមួយ។
២៥. នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យនីតិរដ្ឋ ជាគោលការណ៍ សិទ្ធិមនុស្ស “Human Rights” ត្រូវតែគោរព និងការពារ តែបើមនុស្សប្រព្រឹត្តកំហុស – Human Wrong” ត្រូវតែប្រឈម និងទទួលខុសត្រូវ តាមផ្លូវច្បាប់។
២៦. ប្រជាធិបតេយ្យ មានគោលការណ៍រួម តែមិនមានស្តង់ដាររួមដែលតម្រូវឱ្យប្រទេសទាំងអស់ ត្រូវតែអនុវត្តឱ្យបានដូចគ្នានោះទេ ពោលគឺ ការអនុវត្តត្រូវមានភាពបត់បែននិងប្រែប្រួលទៅតាមបរិបទនិងគុណតម្លៃនៃប្រទេសនិងតំបន់នីមួយៗ ដោយតម្កល់នូវប្រយោជន៍ជាតិខ្លួនជាធំ។ ដូច្នេះ ការវាយតម្លៃពីស្ថានភាពប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសមួយ ដែលប្រកបដោយភាពសុក្រឹត្យ យុត្តិធម៌ ត្រឹមត្រូវនិងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ មិនលំអៀងនោះ គឺត្រូវធ្វើឡើងដោយផ្អែកលើគោលការណ៍រួមផង ព្រមទាំងបរិបទ និងគុណតម្លៃនៃប្រទេសនិងតំបន់នោះផងដែរ និងមិនត្រូវវាយតម្លៃដោយផ្តោតតែទៅលើសិទ្ធិណាមួយ ហើយបំភ្លេចចោលនូវវឌ្ឍនភាពនៃការអនុវត្តសិទ្ធិដ៏ទៃទៀតនោះទេ។
២៧. វាបានបង្ហាញឱ្យឃើញច្បាស់ ពីការបាត់បង់សណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិ និងភាពអនាធិបតេយ្យ នៃនយោបាយអន្តរជាតិ នាពេលថ្មីៗនេះ ការដែលរដ្ឋមួយអាចរៀបចំច្បាប់តាមទំនើងចិត្តនិងជាឯកតោភាគី លូកលាន់ចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋដទៃក្រោមលេសប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្ស ព្រមទាំងដាក់ទណ្ឌកម្ម លើរដ្ឋ ថ្នាក់ដឹកនាំ និងសហគ្រាសឯកជន នៃរដ្ឋអធិបតេយ្យមួយទៀត ដោយមិនឆ្លងកាត់យន្តការរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយដែលទង្វើនេះធ្វើឡើងក្រោមរូបភាព និងផលប្រយោជន៍នយោបាយ ជាជាងហេតុផលសិទ្ធិមនុស្ស។
២៨. ទោះបីជាដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា វិធានការរបស់ប្រទេស និងស្ថាប័នអន្តរជាតិមួយចំនួន មកលើកម្ពុជា មានភាពលំអៀង អយុត្តិធម៌ មានស្តង់ដារពីរ ដែលធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលនយោបាយ និងយកប្រជាធិតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សធ្វើជាលេស ដើម្បីជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏កម្ពុជានៅតែបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយគ្រប់យន្តការអន្តជាតិ និងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ដោយ ប្រកាន់ភ្ជាប់នូវគោលនយោបាយការបរទេស សន្តិសហវិជ្ជមាន មិនជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋ ដ៏ទៃ ព្រមទាំងការពារនិងថែរក្សាឱ្យបាននូវសន្តិភាព អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យភាព និងតម្កល់នូវប្រយោជន៍ជាតិជាធំ តាមរយៈយន្តការនៃការអនុវត្តច្បាប់យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ និងគ្មានការលើកលែង តាមគោលការណ៍និង បែបបទប្រជាធិបតេយ្យនីតិរដ្ឋ៕ដោយ៖កូឡាប
