នៅឆ្នាំ ១៩៨០ ពេលដែលកំពុងឃ្វាលគោជាមួយឪពុកនៅវាលស្រែតំបន់ភាគខាងត្បូងប្រទេសអេស្ប៉ាញ កុមារា Faustino Lopez បានឃើញថ្មមួយដុំរលោងស្រិល មានទំហំ 45 x 31 x 20cm និងទម្ងន់ប្រមាណ ១០០គីឡូក្រាម ។
កសិករដែលមានភ័ព្វសំណាងខាងឡើង (ស្តាំ) និង “ទ្រព្យទេវតាប្រទាន” ឲ្យខ្លួន ពេលនោះគាត់គិតថា វាជាដុំថ្មដែលរមៀលធ្លាក់មកពីលើភ្នំ Lopez បានយកដុំថ្មនោះមកផ្ទះ ទុកធ្វើជាត្បាល់កិនសាច់ ។ ថ្មមួយដុំនេះ បានទុកនៅសំយ៉ាបផ្ទះគាត់អស់កាលជាង ៣០ឆ្នាំ។
នៅឆ្នាំ ២០១១ Lopez បានមើលទូរទស្សន៍ឃើញគេនិយាយពីបាតុភូតដុំអាចម៍ផ្កាយនៅអេស្ប៉ាញ គាត់ក៏នឹកឃើញដុំថ្មនៅខាងក្រៅផ្ទះដែលបានយកមកកាលពី ៣០ឆ្នាំមុន ។ គាត់ក៏បានទាក់ទងជាមួយអ្នកភូកុម្ពសាស្ត្រ Juan Gutierrez រាយការណ៍ប្រាប់ពីរឿងដុំថ្មចម្លែកនេះ ក្រែងលោ…។
ក្រោយការវិភាគយ៉ាងម៉ត់ចត់មកអ្នកភូកុម្ពសាស្ត្រ Gutierrez រួមនឹងសហការីបានទទួលស្គាល់ថា នេះគឺជាបំណែកដុំអាចម៍ផ្កាយលោហមានមកតាំងពីជំនាន់បុព្វកាល ហើយវាគឺជាលទ្ធផល នៃអនុភពមួយបុកទង្គិចជាមួយផែនដី ។
គំរូដុំថ្មអាចម៍ផ្កាយរបស់ឡូប៉េ ក៏ស្រដៀងនឹងដុំអាចម៍ផ្កាយចំនួន ៣ទៀត ត្រូវបានរកឃើញអំឡុងឆ្នាំ ១៨៩៨ ១៩១២ និង ១៩៥០ ។
Lopez អាចទទួលបានប្រាក់ពីសារៈមន្ទីរចំនួន ៥លានដុល្លារ សម្រាប់ “ត្បាល់កិនសាច់ ” របស់ខ្លួន ។
បច្ចុប្បន្ន Lopez ក្លាយជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិផ្លូវការរបស់ដុំអាចម៍ផ្កាយនេះ ហើយយល់ព្រមឲ្យសារមន្ទីរកាត់យកគំរូឃ្លាំងទ្រព្យរបស់ខ្លួនមួយចំណែកតូចទុកដាក់តាំងនៅសារមន្ទីរជាតិ ហើយលោកកំពុងថ្លឹងថ្លែងថាគួរលក់ដុំអាចម៍ផ្កាយនេះដែរឬទេ ។
គេបានដឹងថា ដុំអាចម៍ផ្កាយជាច្រើន ពេលធ្លាក់ចុះមកផែនដី សុទ្ធតែត្រូវដាច់ខ្ទេចទាំង ប្រសិនមាននោះគឺបំណែកតូចៗមានទម្ងន់គិតជាក្រាមតែប៉ុណ្ណោះ។ រីឯដុំអាចម៍ផ្កាយដែលមានទម្ងន់ដែលមានទម្ងន់ដល់ទៅ ១០០គីឡូ ពិតជាមានតិចបំផុត ហើយបច្ចុប្បន្នគេដាក់តម្លៃឲ្យ Lopez ៥លានដុល្លារ ៕ ចន្ទ្រា
