ពួកខ្មែរក្រហមហាក់ដូចជាប្រើគោលនយោបាយធូរស្រាលជាមួយនឹងប្រជាជនចិននៅក្នុងតំបន់រំដោះទាំងឡាយ ពីឆ្នាំ១៩៧០ដល់ឆ្នាំ១៩៧៣។ ពួកខ្មែរក្រហមបានរក្សាទុកនូវសាលារៀនចិនទាំងឡាយដែលបានបិទទ្វារដោយពួកលន់ នល់ លើកលែងតែកន្លែងដែលមានការប្រយុទ្ធគ្នា ដែលធ្វើឱ្យសិស្សរៀនមិនកើត ឬអគារសិក្សាទាំងឡាយត្រូវបានបំផ្លាញដោយសារការទម្លាក់គ្រាប់បែក ។បន្ទាប់ពីសាលារបស់នាងឈ្មោះ ហ្វា គា (Huaqiao) ក្នុងស្រុកក្រូចឆ្មា ត្រូវបានបិទទ្វារដោយពួកលន់ នល់ នៅឆ្នាំ១៩៧០ សិស្សជនជាតិចិនទាជីវជំនាន់ទី២ ម្នាក់បានស្វាគមន៍ការដួលរលំរដ្ឋាភិបាលលោកលន់នល់ នៅស្រុកក្រូចឆ្មា។
បន្ទាប់មកគាត់បានធ្វើដំណើរជាមួយមិត្តរួមថ្នាក់ម្នាក់ដើម្បីបង្រៀនជនជាតិចិននៅក្នុងតំបន់រំដោះទាំងឡាយ។ គាត់បាននិយាយថា៖ រហូតមកដល់ឆ្នាំ១៩៧៤ មានសាលារៀនជាច្រើនក្នុងស្រុកក្រូចឆ្មា ចំណែកឯស្ត្រីជនជាតិចិនហុកកៀនម្នាក់នៅស្រុកត្បូងឃ្មុំ បាននិយាយថា គាត់បានសិក្សាភាសាចិននៅស្រុកមេមត់ ខេត្តកំពង់ចាម រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧២។
សាលារៀនចិនមួយនៅស្រុកសូទ្រនិគម ខេត្តសៀមរាប បានដំណើរការរហូតដល់មានការទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅឆ្នាំ១៩៧២ ហើយសាលារៀនមួយស្ថិតនៅក្នុងតំបន់វាយច្បាំងនៅក្នុងស្រុកឆ្លូង ខេត្តក្រចេះ ក៏មានដំណើរការរហូតដល់មានការទម្លាក់គ្រាប់បែកយ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៣។ សមាគមចិននៅក្រៅប្រទេសមួយចំនួន បានរត់ចូលទៅរស់នៅក្នុងតំបន់រំដោះពាសពេញប្រទេសកម្ពុជារហូតដល់ចុងឆ្នាំ១៩៧៣។ បន្ទាប់ពីព្រឹតិ្តការណ៍ចុងក្រោយទាំងនេះ ពួកតំណាងរដ្ឋអំណាចនៃតំបន់និរតីបានសរសើរជាសាធារណៈនូវសមិទ្ធផលរបស់សមាគមជនជាតិចិនទាំងឡាយ (Yu Liang, ឆ្នាំ១៩៨១)។ ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថានភាពបានប្រែក្លាយទៅជាមានការយ៉ាប់យ៉ឺនយ៉ាងខ្លាំងនៅឆ្នាំ១៩៧៣ និងឆ្នាំ១៩៧៤ ដែលនៅពេលនោះមានរបាយការណ៍ជាច្រើនបាននិយាយអំពីការបង្ខិតបង្ខំឱ្យជនជាតិចិនរស់នៅតាមរបៀបជាជនជាតិខ្មែរ (ទាំងវប្បធម៌ និងភាសា) ដែលទង្វើបែបនេះធ្វើឱ្យជនជាតិចិនជាច្រើនបានធ្វើដំណើរចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។
ជនជាតិចិនហៃណាំជំនាន់ទី២ម្នាក់ ដែលធ្លាប់សិក្សានៅសាលាទួនហ្វា ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ បាននិយាយថាៈ គាត់បានបោះបង់ចោលចម្ការម្រេចរបស់គាត់នៅទីក្រុងកែប ខេត្តកំពត នៅឆ្នាំ១៩៧០ គឺនៅពេលដែលគាត់បានឮដំណឹងអំពីការអំពាវនាវរបស់សម្តេចសីហនុ តាមវិទ្យុឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចូលព្រៃដើម្បីច្បាំងជាមួយនឹងកងទ័ពអាមេរិកាំង។ គាត់បានចាំថា ឆ្នាំ១៩៧៣ រាជរដ្ឋាភិបាលបង្រួមបង្រួមជាតិកម្ពុជា (GRUNK) បានបង្កើតសមាគមចិនក្នុងតំបន់រំដោះនៅពាសពេញប្រទេស ហើយប្រជាពលរដ្ឋចិនទាំងនោះសុំឱ្យគាត់ដឹកនាំគណៈកម្មាធិការសមាគមចិនក្នុងស្រុកកំពង់ត្រាច ដើម្បីប្រមូលផ្តុំជនជាតិចិនទាំងឡាយឱ្យគាំទ្ររាជរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិកម្ពុជាដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៤ នយោបាយរាជរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិកម្ពុជាមានការប្រែប្រួលទាំងស្រុង ហើយមានការបញ្ជាឱ្យចាប់ជនជាតិចិនសម្លាប់ចោល ដូច្នេះនៅពេលនោះគាត់ក៏បានរត់គេចខ្លួន។ ជនជាតិចិនជាច្រើននាក់ទៀតបាននៅចងចាំថា ឆ្នាំ១៩៧៤ គឺជារបត់មួយនៃគំនិតរបស់ពួកខ្មែរក្រហមចំពោះជនជាតិចិន។ ប្រការនេះ បង្ហាញឱ្យឃើញពីការគ្រប់គ្រងដ៏តឹងរ៉ឹងនិងការផ្លាស់ប្តូរដ៏ឆាប់រហ័សនូវគោលនយោបាយរបស់ពួកខ្មែរក្រហមចំពោះក្រុមជនជាតិទាំងឡាយ ហើយនោះក៏ជាបដិវត្តន៍មួយចំពោះអត្តសញ្ញាណរបស់ជនជាតិនៅប្រទេសកម្ពុជា។ នៅឆ្នាំ៩៧៣ រាជរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិកម្ពុជាបានផ្សព្វផ្សាយនូវតម្លៃនៃគំនិតរបស់ខ្លួនស្តីអំពី«ពហុជាតិសាសន៍និយមនៅប្រទេសកម្ពុជា» ហើយប្រឆាំងនឹងលន់នល់ ចំពោះការធ្វើឱ្យបាត់បង់នូវសិល្បៈជាតិនិងការបង្កើតនូវវប្បធម៌ សិល្បៈ និងទំនៀមទម្លាប់របស់ខ្មែរ លាយឡំជាមួយនឹងជាតិសាសន៍ដទៃក្នុងតំបន់ដែលខ្លួនកាន់កាប់។ ប៉ុន្តែនៅចុងឆ្នាំនោះ ពួកខ្មែរក្រហមបានចាប់ផ្តើមផ្សព្វផ្សាយនូវគំនិតប្រកាន់ពូជសាសន៍របស់ខ្លួន ដោយប្រកាសថា «ជនជាតិចិនទាំងឡាយសុទ្ធតែជាពួកមូលធន ដែលបានជញ្ជក់ឈាមប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា»។
នៅក្នុងនិក្ខេបបទថ្នាក់បណ្ឌិតរបស់លោកនៅឆ្នាំ១៩៥៦ លោកខៀវ សំផន ដែលពេលនោះគេគិតថានឹងក្លាយទៅជាមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម បានអះអាងថា «ជនជាតិចិនបានដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជា ហើយថាពួកជនជាតិចិនទាំងនេះបានធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា ដែលផ្ទុយទៅនឹង ពួកជនជាតិអឺរ៉ុបនិងពួកអាមេរិកាំងដែលមិនសូវមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសកម្ពុជាឡើយ(ខៀវសំផន ឆ្នាំ១៩៥៦) ។ ២០ឆ្នាំក្រោយមក លោកខៀវ សំផន និងមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមដទៃទៀត បានអនុវត្តន៍នូវគោលនយោបាយដ៏ល្អិតល្អន់ដើម្បី ត្រួតត្រាសង្គមខ្មែរ។ ពួកមេដឹកនាំទាំងនេះបានសរសើរជនជាតិចិនចំពោះការចេះរួមរស់ជាមួយនឹងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ប៉ុន្តែពួកគេបានស្វែងរកជនជាតិចិនមួយចំនួនមកធ្វើទុក្ខទោស ដោយផ្អែកលើហេតុផលថាពួកគេធ្លាប់ជាអ្នកដែលមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចកាលពីអតីតកាល។
ចាប់តាំងពីការបង្កើតរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្ងៃ១៧ ខែមេសា ១៩៧៥ រហូតមកដួលរលំទៅវិញនៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៨ គេបានប៉ាន់ប្រមាណថាចំនួនជនជាតិចិននៅកម្ពុជាបានថយចុះពី៤០០.០០០នាក់ទៅ២០០.០០០នាក់ ។ ឯកសារនានាបាន សរសេរថា តួនាទីសំខាន់ៗក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្មត្រូវបានបាត់បង់ទៅវិញយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសប្រជាជនចំណូលថ្មីដែលមកពីទីក្រុងនានាតែងតែជួបប្រទះនូវគ្រោះថ្នាក់ ជាច្រើន។ ជនជាតិចិននៅប្រទេសកម្ពុជាប្រហែលជាពីរភាគបីគឺជាអ្នកដែលធ្លាប់បានរស់នៅទីក្រុង នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមចូលកាន់កាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ហេតុដូច្នេះពួកគេមានឱកាសតិចតួចក្នុងការរក្សាជីវិតរបស់ខ្លួនជាង ក្រុមពូជសាសន៍ដទៃទៀត។ កាលៈទេសៈបែបនេះធ្វើឱ្យអ្នកស្រាវជ្រាវមួយចំនួនសន្និដ្ឋានថា ជនជាតិចិនត្រូវបានគេសម្លាប់ មិនមែនដោយសារហេតុផលជាតិសាសន៍ឡើយ ប៉ុន្ដែដោយសារឋានៈសង្គម ព្រោះថាជនជាតិចិនគឺជាអ្នកទីក្រុង និងជាពួកមូលធន។
នៅឆ្នាំ១៩៨២ លោកវៀល មត់ត៌ បានធ្វើការសន្និដ្ឋានថា «វាមិនមែនជាបញ្ហាជាតិសាសន៍ឡើយ ប៉ុន្តែជាបញ្ហាវណ្ណៈសង្គម ដែលធ្វើឱ្យជនជាតិចិនទទួលរងគ្រោះក្នុងសម័យប៉ុលពត ហើយពួកជនជាតិចិនមិនបានទទួល ការឈឺចាប់ដោយសារតែការប្រកាន់ពូជសាសន៍ឡើយ»។ លោកវៀល មត់ត៌ បានគាំទ្រទឡ្ហីករណ៍បែបនេះ ដោយផ្អែកលើទ្រឹស្តីថា ប្រជាជនចិនស្ទើរតែទាំងអស់នៅកម្ពុជាបានរស់នៅទីក្រុងតាំងពីដើមឆ្នាំ១៩៧៥។
ក្រោមរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ សញ្ញាសម្គាល់នូវភាពខុសគ្នារបស់ជនជាតិចិន ត្រូវបានគេលុបបំបាត់ចោល ហើយប្រជាជនរាប់លាននាក់ត្រូវបានគេផ្លាស់ប្តូរលំនៅឱ្យទៅរស់នៅរួមគ្នា ក្នុងបំណងបង្កើតឱ្យមានភាពរួមមួយនៅក្នុង ចំណោមក្រុមជាតិសាសន៍ខុសគ្នាទាំងឡាយ (Serge Thion ឆ្នាំ១៩៨៨) ។ ខណៈពេលដែលជនជាតិខ្មែរនិងជនជាតិ ទាំងឡាយដែលមិនមែនជាជនជាតិខ្មែរ ត្រូវតែគោរពតាមឧត្តមគតិសង្គមតែមួយដូចគ្នា ហើយត្រូវបានគេបង្ខំឱ្យទទួលយកនូវគំនិតជាតិសាសន៍តែមួយ។ ក្នុងរបបប៉ុលពត ក្រៅពីសម្លៀកបំពាក់ ភាសា និងពណ៌សម្បុរ បានដើរតួនាទីជាគន្លឹះដើម្បីកំណត់ថានរណាមាន«ភាពជាខ្មែរ»ពិតប្រាកដ។ អ្នកដែលមានសម្បុរខ្មៅត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខ្មែរពិតប្រាកដ (ឬខ្មែរសុទ្ធ) និងជាសញ្ញាពិតមួយ សម្រាប់កំណត់អំពីការងារដែលត្រូវធ្វើក្រៅផ្ទះ ហើយជាសញ្ញាសម្រាប់សម្គាល់ថាជាប្រជាជន«ចាស់» (ឬប្រជាជនដើមដែលជាអ្នកភូមិ)។ ដូច្នេះសម្បុរខ្មៅអាចបញ្ជាក់នូវភាពសុទ្ធនៃជាតិសាសន៍ក្នុងសង្គម ចំណែកឯអ្នកដែលមានសម្បុរនិងមុខពណ៌សវិញ បានបង្កប់ន័យអវិជ្ជមាននៃការប្រកាន់ពូជសាសន៍ និងឋានៈសង្គម (បិកឃឺ ឆ្នាំ១៩៨៦)។ ការប្រឆាំងទៅនឹងគោលការណ៍នៃខ្មែរូបនីយកម្ម (គឺការធ្វើឱ្យជនជាតិទាំងឡាយក្លាយជាជនជាតិខ្មែរ) ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាការគំរាមកំហែងដល់គោលការណ៍របស់ខ្មែរក្រហម។ ក្នុងក្រសែភ្នែករបស់កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម អ្នករឹងរូសមិនព្រមធ្វើតាមគោលការណ៍របស់ខ្លួនមានទោសស្មើទៅនឹងបទឧក្រិដ្ឋនយោបាយ។ ដូច្នេះជនជាតិចិនដែលមានសម្បុរខ្មៅ(ដែលខ្មែរហៅថាចិនកំពត) បានទទួលរងនូវការលំបាកដូចគ្នាទៅនឹងជនជាតិចិនដែលមានសម្បុរសដែរ នៅពេលដែលមានយុទ្ធនាការបង្ខំឱ្យពួកគេរស់នៅលាយឡំគ្នាជាមួយក្រុមជាតិសាសន៍ដទៃទៀតក្នុងលក្ខខណ្ឌដូចគ្នា។
ដូចក្រុមជាតិសាសន៍ដទៃទៀតដែរ ជនជាតិចិនត្រូវបានគេបង្ខំឱ្យធ្វើខ្លួនជាជនជាតិខ្មែរ ទាំងការរស់នៅ ការស្លៀកពាក់ និងការហូបចុក។ គ្រូបង្រៀនជនជាតិចិនទាជីវជំនាន់ទី២ ម្នាក់ នៅស្រុកក្រូចឆ្មារ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យស្នាក់នៅក្នុងភូមិរបស់គាត់ ប៉ុន្តែត្រូវបានគេបង្ខំឱ្យផ្លាស់ប្តូរផ្ទះដែលមានលក្ខណៈជាចិនចោល ពីព្រោះពួកប៉ុលពតនិយាយថា «ខ្ញុំត្រូវតែរស់នៅដូចប្រជាជនខ្មែរ» ។ ស្រី្តជនជាតិចិនទាជីវជំនាន់ទី២ម្នាក់នៅស្រុកសូទ្រនិគម ខេត្តសៀមរាប បាននៅចងចាំថា ប្រសិនបើគាត់ស្លៀកខោ ពួកគេនឹងជេរស្តីគាត់ ថាជាជនបរទេស ដូច្នេះគាត់ត្រូវតែស្លៀកសារុង។ ចិនទាជីវជំនាន់ទី៣ម្នាក់ នៅស្រុកក្រឡាញ់ ខេត្តសៀមរាប បានប្រាប់ឱ្យដឹងថា នៅក្រោមរបបប៉ុលពត ម្តាយរបស់គាត់បានចុះស្គមយ៉ាងខ្លាំង ដោយសារតែគាត់មិនធ្លាប់ហូបម្ហូបខ្មែរ ដែលគេបង្ខំឱ្យគាត់ហូបជារៀងរាល់ថ្ងៃដូចគេឯង។ ទណ្ឌកម្មចំពោះការប្រឆាំងមិនព្រមរស់នៅរួមគ្នា រាប់ចាប់តាំងពីការព្រមានយកទៅអប់រំ (ឬកសាង)ខ្លួនឡើងវិញ តាមរយៈការធ្វើការយ៉ាងធ្ងន់ ដោយបង្អត់អាហាររហូតដល់ស្លាប់។ ជាទូទៅពួកជនជាតិចិនត្រូវគេហាមឃាត់មិនឱ្យនិយាយភាសាចិន៕
សូយន
